Το στρατόπεδο βγαίνει σιγά σιγά από τον αστερισμό του EURO. Οι ευχές μου να πάει καλά η Ελλάδα δεν εισακούστηκαν. Μην φανταστεί κανείς καμία ξαφνική μου μεταστροφή υπέρ της "Εθνικής μας". Απλά, όσο η Εθνική έπαιζε στην τηλεόραση, η ζωή κάποιων ενοχλητικών καραβανάδων είχε αποκτήσει νόημα άλλο από το να μας μαυρίζουν τη ζωή. Περισσότερη Εθνική σήμαινε λοιπόν περισσότερη ησυχία. Τζίφος όμως, το σχέδιό μου βυθίστηκε μαζί με το πειρατικό του Ρεχάγκελ...
Όμως το EURO εξακολουθούσε να παίζει στις οθόνες του στρατοπέδου. Και πώς όχι; Η ποδοσφαιρική βιομηχανία του EURO και των λοιπών διεθνών διοργανώσεων δεν προσφέρει απλώς ένα καλό θέαμα. Προσφέρει ίσως το πιο πετυχημένο πάντρεμα των τάσεων του σύγχρονου καπιταλισμού: από την μια πλευρά η διεθνοποίηση, η βιομηχανία των σπορ, το άφθονο χρήμα, τα γήπεδα-σαλόνια με τους παίκτες των εκατομμυρίων ευρώ. Και από την άλλη η εθνική πίστη, η εκμετάλλευση των βαθιά ριζωμένων εθνικών ταυτοτήτων εκατομμυρίων ανθρώπων, ολόκληρων λαών. Παγκοσμιοποίηση και εθνικισμός στην ίδια αλάνα, με αποτέλεσμα αμύθητα κέρδη από τα τηλεοπτικά δικαιώματα, τους τόνους μπύρας, πίτσας και σκουπιδοφαγητού, κοινώς από το χαρμάνιασμα στρατιών ολόκληρων από ποδοσφαιρόφιλους καταναλωτές. Τα αφεντικά της ποδοσφαιρικής βιομηχανίας, θα πρέπει να κάνουν μια κουβέντα με τους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης για να τους "σφυρίξουν" το μυστικό της επιτυχίας. Γιατί αλλιώς, ο Θαπατέρο και η Μέρκελ κινδυνεύουν να περάσουν πολλά ακόμα βαρετά κυριακάτικα απογεύματα στις εξέδρες των γηπέδων, γυρεύοντας λίγη από τη χρυσόσκονη αυτής της επιτυχίας.
Αλλά, δεν θέλω να είμαι μονόπλευρος. Η εξήγηση της επιτυχίας του μαζικού ποδοσφαιρικού θεάματος δεν μπορεί να είναι μόνο αποτελεσμα μιας πετυχημένης συνταγής των πολυεθνικών που χαρμανιάζουν τα ανύποπτα θύματά τους. Σε κάθε πετυχημένη προσφορά αντιστοιχεί και η ανάλογη ζήτηση. Ίσως το διαφημιστικό της ΝΕΤ για το EURO συνόψιζε με τον καλύτερο τρόπο τί ψάχνουν σ' αυτές τις διοργανώσεις οι τηλεθεατές τους: παίκτες που αγκαλιάζονταν εκστασιασμένοι, κόσμος στις εξέδρες που πανηγύριζε βγάζοντας δυνατές κραυγές, ποδοσφαιριστές σε σκληρά μαρκαρίσματα και χορευτικές κινήσεις στον αέρα, απελπισμένα βλέμματα οπαδών και παικτών που έχασαν το όνειρο στο παρά ένα. Πάθος, συγκίνηση, αδελφοσύνη, απελπισία, έκπληξη: όλα αυτά που το σύγχρονο σύστημα στερεί από εκατομμύρια ανθρώπους, κάνοντας της ζωή τους βαρετή και μονότονη, το σώμα τους νωθρό και δυσκίνητο, τη σκέψη τους έτοιμη να δεχτεί το αναμενόμενο ως βέβαιο, είναι όλα εκεί με το πάτημα ενός κουμπιού, τυπικά "δωρεάν". Και το σημαντικότερο: όλοι μπορούν να συμμετέχουν, όλοι δικαιούνται να έχουν άποψη, ανεξάρτητα από την ταξική τους θέση, την μόρφωση, ή ο,τιδήποτε άλλο βρίσκουν οι καθημερινοί άνθρωποι μπροστά τους ως εμπόδιο στην προσπάθειά τους να κάνουν τη ζωή τους καλύτερη. Μια επαγγελία ισότητας και δημοκρατίας σε έναν κόσμο που η δημοκρατία έχει αποκτήσει χορηγό της την Siemens...
Είναι νόμιμο να διαχωριστεί κανείς από αυτό το πάθος;
Κάπου διάβαζα για τους "Κόκκινους Θρησκευόμενους Επιστήμονες", ένα βιβλίο με 40 συνεντεύξεις ανθρώπων της τέχνης, της επιστήμης, της πολιτικής, που δήλωνουν παθιασμένοι με τον Ολυμπιακό. Η υπόκλιση στο ποδοσφαιρικό πάθος έχει φτάσει σε επίπεδο παροξυσμού. Η Αριστερά κάνει ασκήσεις αντι-ελιτισμού προσκυνώντας τη στρογγυλή θεά και το ποδόσφαιρο. Ο περσινός sportscaster της Εθνικής που δηλώνει "ακροαριστερός" του ΣΥΝ, μας καλεί ως "Έλληνες!" από τα τηλεοπτικά σποτάκια του Γερμανού να καταναλώσουμε το πάθος για την ομάδα μας. Πρέπει να είναι απαραίτητα έτσι;
Γνώμη μου είναι πως ένα όραμα ριζοσπαστικής κοινωνικής αλλαγής νομιμοποιείται να αξιώσει το πάθος των μαζών με τρόπο που να ξεπερνάει το πάθος για το ποδόσφαιρο. Ένα επαναστατικό σχέδιο κοινωνικής αλλαγής και ο αγώνας για την υλοποίησή του μπορεί να προσφέρει τις υψηλότερες συγκινήσεις και να αξιοποιήσει τις νόμιμες επιθυμίες των μαζών για συγκίνηση και πάθος, στην υπηρεσία της απελευθέρωσης της ανθρωπότητας. Ο Τρότσκι στα πολύτιμα "Προβλήματα της καθημερινής ζωής" λέει πως η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι "το ομορφότερο μυθιστόρημα του κόσμου" για τις μάζες που το έγραψαν. Το να αρνηθεί κανείς αυτή τη δυνατότητα, (δηλαδή να προέρχεται η συγκίνηση - όχι κάποιων μειοψηφιών αλλά μαζών ολόκληρων - από τον αγώνα για την κοινωνική αλλαγή και όχι από τα μπούτια του Χαριστέα) ισοδυναμεί με το να αρνείται την υπόθεση της κοινωνικής αλλαγής. Υπήρξαν στιγμές στην ιστορία που τεράστιες μάζες ανθρώπων κρατούσαν την ανάσα τους καθώς κρινόταν η έκβαση τιτάνιων κοινωνικών συγκρούσεων. Οι μειοψηφίες που υπερασπίζονται σήμερα την μέθοδο της επαναστατικής αλλαγής λογοδοτούν στις κορφές της συνείδησης των μαζών, στις καλύτερες δηλαδή στιγμές τους, και όχι στους πρόποδες. Είναι ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε αυτές τις κορφές και να τις ξεπεράσουμε.
Μηπώς αυτό σημαίνει ότι απομονωνόμαστε; Πάντα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος, και πολύ απο το σημερινό κοκορόζουμο για το ποδόσφαιρο οφείλεται στο ότι τις προηγούμενες δεκαετίες περίσσεψε ο ελιτισμός για τις επιθυμίες των πλειοψηφιών. Γνώμη μου όμως είναι πως μια παράταξη - έστω και μειοψηφική - που έχει το θάρρος να διαχωριστεί από το μαζικό "πάθος" που διεγείρουν οι εγκέφαλοι της βιομηχανίας του ποδοσφαίρου, θα έχει και την νηφαλιότητα να μιλήσει με τους πολλούς στη γλώσσα τους, με τρόπο που να κατανοεί την πολλαπλότητα των συγκινήσεων και να μην αποξενώνεται, αφού γι' αυτήν (για να χρησιμοποιήσω πάλι τον Τρότσκι) "τίποτα ανθρώπινο δεν μπορεί να της είναι ξένο".
Πρώτοι στον σχετικό κατάλογο θα πρέπει να φιγουράρουν σίγουρα όσοι υποστηρίζουν την τοπική τους ομάδα, αντιστεκόμενοι στις σειρήνες των "μεγάλων" του ποδοσφαίρου, στις πλουμιστές αθλητικές εκπομπές, στις μεγάλες εφημερίδες και τις ακριβές μεταγραφές. Οι τοπικές ομάδες είναι λιγότερο ποδόσφαιρο και περισσότερο αγάπη για τον τόπο και την κοινότητα που χτίστηκε πάνω του, είναι εκκλησίες - χαμένων, τις περισσότερες φορές - ελπίδων, ονείρων και ματαιώσεων, ζωντανών και νεκρών. Αυτοί οι άνθρωποι είναι δικοί μας άνθρωποι.
Δικοί μας είναι και όσοι παθιάζονται με τους "μεγάλους". Εκεί όμως θα λέγαμε ψέματα αν καταπίναμε ένα "πάθος" που τόσο ξεδιάντροπα και υποκριτικά καλύπτει ένα τεράστιο φαγοπότι μίζας και κέρδους. Στους ΑΕΚτζηδες, στους Βάζελους, και φυσικά στους φίλους μας τους Γαύρους, έχουμε να κάνουμε αυτή την φιλική κουβέντα, και το σημαντικότερο να τους προσφέρουμε μια άλλη πηγή συγκινήσεων, εξίσου ενδιαφέρουσα και δημοκρατική με το φαντασιακό του ποδοσφαίρου.
Όσο για την Εθνική; Εκεί θα μας επιτραπεί να απέχουμε από τα εθνικά πανηγύρια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα απέχουμε και από το κουβεντολόι. Και γιατί να το κάνουμε; Το πόστο μου στο στρατό έχει να κάνει με τα πλοία που αρμενίζουν στο Αιγαίο. Το βράδυ που η Εθνική Τουρκίας έπαιζε με την Γερμανία, στο Αιγαίο δεν κουνιόταν φύλλο. Και όλοι στο φυλάκιο ξέραμε γιατί. Ξαφνικά, αυτοί που τις προηγούμενες μέρες ήταν "τα πληρώματα του εχθρού", απόκτησαν τώρα πρόσωπο, γίνανε αυτό που είναι πραγματικά: κάποιοι σαν κι εμάς, στημένοι μπροστά σε μια οθόνη, διψασμένοι για μια νίκη, για μια συγκίνηση μέσα στη μίζερη στρατιωτική τους φυλακή. Ακριβώς σαν κι εμάς.
Στην περίπτωση του EURO, όσο και να φωνάζει ο Χελάκης, εκεί που τελείωναν οι "Έλληνες!" και η Εθνική, ξεκίναγε η καλή κουβέντα. Και φυσικά, το καλό ποδόσφαιρο.
skip to main |
skip to sidebar
Ενα ατελες σατυρικο διηγημα με θεατρο τον ελληνικο Στρατό
9 comments:
Σειρά, (ή μάλλον κληρούχα), κάπου τα λες καλά, κάτι πας να πεις, κάποιον δρόμο προτείνεις, αλλά και κάπου το χαλάς. Δυστυχώς, το χαλάς επειδή ξεκινάς από λάθος θέση: Η ανάλυσή σου δεν λαμβάνει υπ' όψιν της ότι το ποδόσφαιρο είναι, κατά βάση και κατ' αρχήν, ένα παιχνίδι. Τι θα πει ''παιχνίδι''; Θα πει, μία ηθελημένη πλην μάταιη ''δραπέτευση'' από τις πραγματικότητες της ζωής. Το πρώτο ερώτημα που ένας έντιμος αριστερός πρέπει να θέσει στον εαυτό του είναι, κατά πόσον συμβιβάζεται και αποδέχεται την ιδέα ότι η ζωή - άρα ΚΑΙ η επανάσταση - πρέπει να διακόπτεται που και που γιά λίγο παιχνίδι. (Όποιος απαντήσει αρνητικά θα πρέπει να απαντήσει στο επόμενο ερώτημα, αν δηλαδή θεωρεί την επανάσταση εκτός ή υπεράνω της ζωής...)
Όποιος απαντήσει θετικά - και συ νομίζω εντάσσεσαι σ' αυτήν την κατηγορία - θα πρέπει να υπερασπιστεί αυτόν ακριβώς τον χαρακτήρα του ποδοσφαίρου, τον χαρακτήρα του παιχνιδιού δηλαδή. Και σ' αυτό το πλαίσιο σκέψης, το βιβλίο με τους ''θρησκευόμενους κόκκινους επιστήμονες'', πρέπει να καταταχθεί στα αθάνατα μνημεία της ανθρώπινης βλακείας! (Εννοείται ότι περίοπτη θέση σ' αυτό το μνημείο κατέχει ο κομμουνιστής και διανοούμενος κ.Γ.Ρούσης!).
Και γιατί θα πρέπει να υπερασπιζόμαστε το ΠΑΙΧΝΙΔΙ ποδόσφαιρο; Μα γιατί η ανάγκη γιά παιχνίδι υπάρχει και στούς επαναστάτες! (Ναι, σωστά το κατάλαβες: Και οι επαναστάτες είναι άνθρωποι!).
Τώρα πάλι, ''υπερασπίζομαι το παιχνίδι ποδόσφαιρο'', σημαίνει ότι το ''ιεροποιώ'', με την έννοια ότι φροντίζω να το ''τραβήξω'' όσο πιό έξω απ' τη ζωή γίνεται. Και δεν επιτρέπω, όχι απλώς στον πολιτικό απατεώνα Χελάκη να θησαυρίζει απ' αυτό ενώ παράλληλα παριστάνει και τον σημαιοφόρο της Κόκκινης Σημαίας, αλλά ούτε και στον αφελή και αδιάβαστο αριστερό να κάνει έμβλημα τον Τσε στην θύρα των οργανωμένων της (όποιας) ομάδας του.
Τέλος, κι εδώ είναι τα κακά νέα, ''υπερασπίζομαι το παιχνίδι ποδόσφαιρο'', δεν σημαίνει ότι το αντιπαραβάλλω με την Επανάσταση. Είναι άλλη η χαρά της κατάληψης των (όποιων) Χειμερινών Ανακτόρων κι άλλη η χαρά ενός γκόλ που σε στέλνει στον τελικό. Όπως είναι κι άλλη η θλίψη μιάς ήττας στις καθυστερήσεις, κι άλλη η θλίψη γιά τον νεκρό σύντροφο που άφησες πίσω γιατί δεν γινόταν αλλιώς. Μην τα μπερδεύεις, δεν βγάζει πουθενά, πίστεψέ με!
Σύντροφε κληρούχα, αυτά προς το παρόν. Έχω κι άλλα να σου πω, όχι όμως απόψε, είναι αργά και η κούραση μου χτυπάει την πόρτα. Γράψε μου!
Νομίζω ότι η αντίληψη του ποδοσφαίρου ως παιχνίδι προσβάλλει τα παιχνίδια. Το ποδόσφαιρο, όπως και όλα τα σύγχρονα αθλήματα δεν είναι παιχνίδια, διότι στο κέντρο τους δεν έχουν τη χαρά και την αναψυχή των συμμετεχόντων αλλά τον ανταγωνισμό και την ανάδειξη καλύτερου και χειρότερου.
Στηρίζεται στην εφαρμογή κανόνων, ίδιους κάθε φορά, οι οποίοι τελικά και αναγκαστικά λειτουργούν ως νόρμα για τους σωματικά ικανότερους. (Υπάρχουν κλασικά παραδείγματα από τις πρωτόγονες μη-ανταγωνιστικές κοινωνίες όπου στα ομαδικά παιχνίδια όποιος έβαζε "γκολ" αμέσως άλλαζε ομάδα, για να υπάρχει ισορροπία και όχι σφυροκόπημα).
Παίζουν μόνο άντρες ή μόνο γυναίκες, παίζουν μόνο αρτιμελείς και οι αναπηρίες στέλνονται στον Καιάδα. Παίζουν μόνο όσοι είναι καλοί και όποιος δεν είναι αναζητάει άλλους δρόμους. Παίζουν οι νέοι και όχι οι γέροι.
Ολα αυτά ισχύουν όχι μόνο για το επαγγελματικό ποδόσφαιρο του πρωταθλητισμού, αλλά σε μεγάλο βαθμό και στην κάθε γειτονιά.
Αρα από τη φύση του το ποδόσφαιρο δεν είναι παιχνίδι. Είναι μία αρρωστημένη μορφή που παίρνουν τα παιχνίδια σε μια κοινωνία που προβάλλει τον ατομισμό και τον ανταγωνισμό.
Ακόμη όμως και στα χειρότερα πράγματα, όταν ασχολούνται με αυτά οι απλοί άνθρωποι καταφέρνουν να τους δίνουν και θετικό περιεχόμενο, να τους μεταφέρουν λίγη από την καλή (την πραγματική) πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης: την αλληλεγγύη, τη συλλογικότητα, την αυταπάρνηση, την αναζήτηση της ομορφιάς, του ρυθμού, της ισορροπίας. Γιατί όσο και σκατά να είναι το ποδόσφαιρο, σίγουρα είναι καλύτερο από τη δουλειά.
Αρα, διαφωνόντας με τον anonymous αν είναι από κάπου που έχεις να πιαστείς είναι από τα παιδιά που διαλέγουν τον Τσε Γκεβάρα ως σύμβολο των Fedayin στον Ατρόμητο Περιστερίου ή στον ΠΑΣ Γιάννινα.
ΥΓ. (Δεν εννοώ ότι οι επαναστάτες είναι με κάποιον μαγικό τρόπο έξω από όλα αυτά. Δεν ζουν σε κανέναν άλλο πλανήτη χωρίς ανταγωνισμό. Τον ανταγωνισμό βιώνουν και στη δουλειά τους και στη ζωή τους. Απλά, μέσα από την εμπειρία τους έχουν μάθει λίγο περισσότερο να αναγνωρίζουν τον ανταγωνισμό και να τον μισούν παραπάνω τόσο ώστε να μην μπορούν να παρακολουθήσουν με το ίδιο ενδιαφέρον 22 άντρες να κλωτσάνε μια μπάλα, να βρίζονται και να φτύνονται. Με τον ίδιο τρόπο που είναι λίγο πιο υποψιασμένοι για το τι σημαίνει εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος και έτσι δεν μπορούν(;) να δουν καλλιστεία).
ΥΓ2. Ετσι, καταλαβαίνω τον προβληματισμό του Σβέικ: από τη μια μεριά είσαι ενάντια, από την άλλη δεν μπορείς να το κάνεις αφ'υψηλού και δασκαλίστικα, γιατί πολύ άπλά δεν θα καταφέρεις τίποτα. Η υπενθύμιση ότι η επανάσταση είναι η πραγματική χαρά και εμπειρία χρειάζεται ως απάντηση σε όποιον μπορεί να νομίζει ότι προτείνουμε κάποιου είδους καλογερίστικη άρνηση του αθλητισμού, αλλά και για να μην ξεχνάμε ότι όσο δεν έχει ακόμη γίνει η επανάσταση θα υπάρχουν υποκατάστατα και πρέπει να συνδιαλεγόμαστε μαζί τους.
Nikos
Είμαι να πάω για μπανάκι λόγω εξόδου, μετά από νυχτιάτικη υπηρεσία. Αλλά δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να βάλω κάτω δυο σκέψεις με αφορμή το σχόλιο του ανώνυμου φίλου.
Το πρώτο είναι: είναι το ποδόσφαιρο παιχνίδι; Παιχνίδι σημαίνει παίζω, είναι ένα ρήμα ενεργητικό. Σημαίνει συνήθως την κίνηση αυτού που ενεργεί. Κι όμως θα συμφωνήσεις ότι το ποδόσφαιρο για τα εκατομμύρια που το βλέπουν δεν είναι παιχνίδι, είναι ακινησία, είναι για την ακρίβεια η ακύρωση της κίνησης και του παιχνιδιού στον ολοένα και μειούμενο ελεύθερο χρόνο που διαθέτει αυτός ο κόσμος μετά τα εξαντλητικά δεκάωρα της σύγχρονης δουλειάς. Είμαι πρόθυμος να δεχτώ φυσικά ότι η επανάσταση δεν είναι ο δρόμος προς τον Γολγοθά ή ο σταυρός του μαρτυρίου, ότι η ζωή είναι πλούσια σε όλες τις της εκφάνσεις. Γι΄αυτόν ακριβώς τον λόγο, μου είναι δύσκολο να καταλάβω πώς για κάποιον που έχει την όρεξη και την φαντασία να σκεφτεί έναν άλλον τρόπο ζωής μέσα από μια επαναστατική διαδικασία, μπορεί το ποδόσφαιρο να του φαίνεται "παιχνίδι". Προσοχή δεν μιλάω για τον κόσμο που μπορεί να μην έχει κάνει αυτές τις σκέψεις ποτέ ή - καλύτερα - να μην τις έχει συστηματοποίησει. Μιλάω για αυτόν τον "έντιμο αριστερό" στον οποίο αναφέρεσαι. Σαν επαναστάτες θέλουμε το παιχνίδι, την χαρά, την κίνηση, όχι σε κάποιο μακρινό σοσιαλιστικό μέλλον, αλλά τώρα, κόντρα στα στερεότυπα που βλάστησαν και μέσα στην Αριστερά πως ο επαναστάτης είναι πάντα βλοσυρός και οργισμένος. Όμως, αν ισχύουν αυτά, είναι μονόδρομος νομίζω να κάνουμε κριτική στο ποδόσφαιρο. Και το σχόλιό σου έχει αυτό το πρόβλημα: δεν του κάνει καθόλου.
Αλλά μπορεί να πει κανείς ότι το ποδόσφαιρο παίζει τον ρόλο του παιχνιδιού, σαν μια αφορμή για γέλιο, κουβεντολόι, αφορμή για παρέα, κλπ, σαν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι. Και τον κόσμο δεν τον αφορά η κριτική κάποιων αριστερών, συμμετέχει στο ποδοσφαιρικό παιχνίδι για να δραπετεύσει, να χαρεί, κοκ... Αυτό από μόνο του είναι μια πραγματικότητα, που θα πρέπει να την δεχτούμε.
Έλα όμως που το ποδόσφαιρο δεν είναι το trivial pursuit. Είναι το άθλημα γύρω από το οποίο έχει στηθεί η πιο τεράστια βιομηχανία κέρδους, μια βιομηχανία στην οποία μάλιστα εξαιτίας της μαζικής της απήχησης έχουν επενδυθεί πολλές φορές πολιτικές σκοπιμότητες, οικονομικά συμφέροντα, έχουν καλλιεργηθεί εθνικιστικά μίση.
Μπορεί κάποιος να "ιεροποιήσει" το ποδόσφαιρο όσο θέλει. Αλλά η απομάγευση παραμονεύει πάντα στην γωνία, με τους Βγενόπουλους να θέλουν να μπουκάρουν στο πολιτικό παιχνίδι, τους Χριστόδουλους να ευλογάνε την Εθνική (αλήθεια θυμάσαι το 2004..), τα κεφάλαια να τρίβουν τα χέρια τους από τα κέρδη.
Οι πανυγηρισμοί για την Εθνική ομάδα που νίκησε (οποιαδήποτε) είναι τόσο αθώοι γι' αυτούς που τους κάνουν, είναι όμως και τόσο αλλοτριωμένοι, σαν να ξεφεύγουν από τα χέρια των δημιουργών τους και να επιστρέφουν σαν τέρας... αλήθεια ποιός από όσους πανηγύριζαν στην Ομόνοια το 2004 θα πίστευε ότι στον δίπλα δρόμο Χρυσαυγίτες θα ξυλοκοπούσαν μετανάστες μέχρι θανάτου;...
Κι επειδή ακριβώς δεν υπάρχει αυτή η ιεροποίηση, είναι άλλο ο Χελάκης που εκμεταλλεύεται την ευκαρία για να κάνει σπέκουλα, είναι άλλο τα παιδιά που ανεμίζουν τη σημαία του Τσε στο γήπεδο. Φοβάμαι πως αν δεν έχεις μια διπλή κατάνοηση αυτού που λέμε ποδόσφαιρο, καταλήγεις είτε αγκαλιά με τον Χελάκη, είτε στο να την πέφτεις στα παιδιά με τον Τσε.
Και μια τελευταία σκέψη: έγραφα στο ποστ πως "μια παράταξη - έστω και μειοψηφική - που έχει το θάρρος να διαχωριστεί από το μαζικό "πάθος" που διεγείρουν οι εγκέφαλοι της βιομηχανίας του ποδοσφαίρου, θα έχει και την νηφαλιότητα να μιλήσει με τους πολλούς στη γλώσσα τους, με τρόπο που να κατανοεί την πολλαπλότητα των συγκινήσεων και να μην αποξενώνεται, αφού γι' αυτήν (για να χρησιμοποιήσω πάλι τον Τρότσκι) "τίποτα ανθρώπινο δεν μπορεί να της είναι ξένο"."
Η πολλαπλότητα των συγκινήσεων λοιπόν, δεν είναι έξω από τη σκέψη μου. Η χαρά μπορεί να έρθει και από τα χειμερινά ανάκτορα και από ένα γκολ. Πολλή όμως από την σημερινή αριστερή υπόκλιση στην "μαγεία του ποδοσφαίρου" έχει να κάνει με την άρρητη ή ρητή πεποίθηση ότι η μόνη γνήσια "λαϊκή" χαρά είναι αυτή για το γκολ, είτε γιατί η κοινωνική αλλαγή είναι μια υπόθεση αποστειρωμένη και "νηφάλια", είτε γιατί το σενάριο με τα χειμερινά ανάκτορα έχει ξοφλήσει.
Δεν αποδέχομαι καμιά από αυτές τις πεποιθήσεις...
Και πάω για μπανάκι.
Το πράγμα σοβάρεψε και μπράβο μας! Οπότε, αποσύρομαι προς μελέτη γιά να επανέλθω στην κουβέντα μας. Προς διευκόλυνση των αξιότιμων συνομιλητών (των μέχρι στιγμής, αλλά και των μελλοντικών), σπεύδω να ...βαπτιστώ! Συνιστώ να κάνει το ίδιο και ο έτερος ανώνυμος, (των 3.54pm). Γειά-χαρά, (καλό μπάνιο Svejk) και τα λέμε!...
Το σχόλιο του Νίκου (που βαφτίστηκε στο κάτω τμήμα του σχολίου του) με βρίσκει σύμφωνο, αν και θα μπορούσε να ανοίξει διάφορες κουβέντες.
Μια τέτοια κουβέντα είχα στο Ρέθυμνο με φίλους 2 μέρες πριν μπω στο στρατό (είναι μια ευχάριστη μακρινή ανάμνηση της πολιτικής μου ζωής...).
Η αντιπαράθεση ήταν: είναι απαραίτητο σε ένα παιχνίδι η ευχαρίστηση να προέρχεται από τον ανταγωνισμό;
Και αρκεί αυτό το πέσιμο για να ξεμπερδέψουμε με τέτοιου είδους παιχνίδια;
Προσωπικά πιστεύω πως μια διαφορετική κοινωνία θα παραγάγει και διαφορετικά παιχνίδια, σε πιο αλληλέγγυα και συλλογική βάση φτιαγμένα. Το να το αρνούμαστε αυτό είναι σαν να βάζουμε τη μελλοντική κοινωνία στον στενό κορσέ του κόσμου που γεννήματά του (θέλοντας και μη) είμαστε και οι ίδιοι.
Όμως ο ανταγωνισμός, η άμιλλα ή πες το όπως θες είναι κομμάτι του παιχνιδιού ή έστω κάποιων παιχνιδιών (το γεγονός ότι στη σημερινή κοινωνία ΟΛΑ τα παιχνίδια είναι ανταγωνιστικά λέει περισσότερα για την κοινωνία παρά για τη φύση του παιχνιδιού ως τέτοιο).
Το σκάκι είναι ένα διανοητικό παιχνίδι, εξόχως ανταγωνιστικό και φιλοπόλεμο. Δύο στρατοί συγκρούονται, με πιόνια, ευγενείς και βασιλιάδες αυστηρά διαχωρισμένους.
Είναι ένα παιχνίδι που έχει να κάνει με τις συνδιαστικές κινήσεις, τη μνήμη, τα μαθηματικά και την κατίσχυση του ενός παίκτη επί του άλλου.
Φυσικά είναι γέννημα μιας ανταγωνιστικής και πολεμόχαρης κοινωνίας. Αλλά δεν νομίζω ότι μπορούμε να ξεμπερδέψουμε τόσο εύκολα μαζί του...
Το βασικό πρόβλημα με το σύγχρονο ποδόσφαιρο είναι ότι παθητικοποιεί και εμποδίζει την κίνηση και την άθληση του σώματος για εκατομμύρια ανθρώπους. Γι' αυτό δεν μπορούμε να το υπερασπιστούμε όπως υπερασπιζόμαστε ένα παιχνίδι, πχ ένα παιχνίδι με ανθρώπους που κλωτσάνε μια μπάλα.
Εννοείται πως το να μπερδεύει κανείς ένα παιχνίδι με τόπι με το ποδόσφαιρο είναι το ίδιο με το να θεωρεί ότι το "εθνος" των αρχαίων Ελλήνων είναι το ίδιο με το νεοελληνικό, και ούτω καθεξής...
Από αυτή την άποψη θεωρώ πως το κομμάτι που ο Νίκος γράφει για την συστηματοποίηση των σύγχρονων παιχνιδιών είναι και το πιο διεισδυτικό.
Κύριοι, χαιρετώ! Νομίζω ότι αρκετά τεμπελιάσαμε, (εντάξει, εντάξει, εσύ Svejk εξαιρείσαι), καιρός να συνεχίσουμε την κουβέντα μας.
Έχω να σας κάνω μία πρόταση: Επειδή τα ζητήματα, που έθιξε ο Svejk στο εναρκτήριο άρθρο του (και στα οποία μοιραία κάναμε όλοι μία πρώτη τοποθέτηση) είναι πάρα πολλά και με προεκτάσεις σε όλο σχεδόν το φάσμα αυτών που ονομάζονται "ανθρωπιστικές επιστήμες", γιά να μη χαθούμε στο "διάστημα", ας το χωρίσουμε σε τρία "κεφάλαια" και ας συζητάμε ένα σε κάθε "γύρο". Τα τρία αυτά κεφάλαια όπως εγώ τα βλέπω και με την σειρά που νομίζω ότι διευκολύνει να συζητηθούν είναι τα
εξής: Α) Οντολογία του ποδοσφαίρου (τι είναι το ποδόσφαιρο, ποιά είναι η "φύση" του, η ουσία του εν πάση περιπτώσει), Β) Οι μορφές με τις οποίες εγκαθίσταται το ποδόσφαιρο στην σημερινή δυτική και δυτικοποιημένη (διάβαζε: καπιταλιστική) κοινωνία και Γ) Πως να αντιμετωπίσει το ποδόσφαιρο και τι στάση να κρατήσει απέναντί του η Αριστερά (Αριστερά - κατ' αντιδιαστολή με την αριστερά: Το τμήμα εκείνο που, ανεξάρτητα από ένταξη στο τάδε ή στο δείνα σχήμα, έχει σαν στόχο, ρητά και κατηγορηματικά, την σοσιαλιστική κοινωνία). Ξεκινάω λοιπόν με το πρώτο.
Α) ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ
Πιστεύω ότι πριν αρχίσουμε να διαφωνούμε γιά το αν το ποδόσφαιρο είναι παιχνίδι ή όχι, έπρεπε να ξεκινήσουμε από έναν ορισμό της έννοιας "παιχνίδι". Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Ας το κάνουμε τώρα. Ο ορισμός που εγώ υιοθετώ έχει ως εξής: "Παιχνίδι είναι μιά εθελοντική δραστηριότητα, η οποία πραγματοποιείται μέσα σε καθορισμένα τοπικά και χρονικά όρια, σύμφωνα με κανόνες από κοινού συμφωνηθέντες και δεσμευτικούς, αποτελεί αυτοσκοπό, συνοδεύεται από αισθήματα χαράς και έντασης και διεξάγεται με την συνείδηση ότι είναι κάτι διαφορετικό από την συνηθισμένη, κανονική και 'φυσιολογική' ζωή".
Θα εξαιρούσατε το ποδόσφαιρο από αυτόν τον ορισμό; Σύμφωνα με τα λεγόμενά σας, αυτό πρέπει να κάνετε. Και ίσως να το κάνετε στην απάντησή σας. Δεν είμαι όμως καθόλου σίγουρος ότι θα το κάνατε από το βήμα μιάς διάλεξης ως ομιλητές, ή στην διδακτορική σας διατριβή την οποία θα έπρεπε να υποστηρίξετε ενώπιον μισής ντουζίνας βλοσυρών καθηγητών. Γιατί εκεί θα έπρεπε να αποδείξετε, ότι το ποδόσφαιρο "δεν είναι εθελοντική δραστηριότητα", "δεν αποτελεί αυτοσκοπό", "δεν συνοδεύεται από αισθήματα χαράς και έντασης" και, προπαντός, "δεν είναι κάτι διαφορετικό από την συνηθισμένη, κανονική και 'φυσιολογική' ζωή".
Φυσικά, είμαι fairplayer. Μπορείτε να μου πείτε, "ο ορισμός σας κύριε είναι αυθαίρετος, υστερόβουλος και απορριπτέος". Σε μιά τέτοια περίπτωση, αναμένω τον δικό σας.
Ή μήπως όχι; Μήπως δεν χρειάζεται να περιμένω; Μα ναί! Σύμφωνα με τις αντιρρήσεις που ήδη έχετε διατυπώσει, νομίζω ότι μπορώ να τον διατυπώσω εγώ γιά λογαριασμό σας χωρίς την παραμικρή πιθανότητα να σας αδικήσω! Επειδή όμως οι λόγοι τους οποίους επικαλείσθε γιά να εξαιρέσετε το ποδόσφαιρο από το είδος "παιχνίδι" διαφέρουν, είμαι υποχρεωμένος να διατυπώσω δύο ορισμούς, έναν γιά τον καθένα σας. Πρώτα αυτός του Svejk:
"Οι δραστηριότητες που συμβατικά αποκαλούνται 'παιχνίδια' μπορούν να χαρακτηριστούν ως τέτοια, μόνο γιά και από τους παικτες και μόνο κατά τον χρόνο που αυτοί λειτουργούν ως παίκτες". Εδώ φίλε μου Svejk, έχεις υποπέσει σε ένα μικρό αλλά ουσιώδες λογικό σφάλμα. Διότι ορίζεις το "είναι" ενός πράγματος, ανάλογα με τους όρους και τις διαδικασίες με τις οποίες εισάγεται στην κοινωνική ζωή και μάλιστα σε μία συγκεκριμένη μόνο χρονική περίοδο, την σύγχρονη εν προκειμένω. Είναι γνωστό, ότι τουλάχιστον στην Αγγλία, κατά τον Μεσαίωνα, όταν το ποδόσφαιρο παιζόταν σε μία άναρχη μορφή, χωρίς σχεδόν κανόνες, οι αντίπαλες ομάδες αποτελούνταν από εκατοντάδες ανθρώπους, συχνά από ολόκληρα ...χωριά! Αυτό μόνο το γεγονός δεν το έκανε να είναι περισσότερο παιχνίδι απ' ό,τι είναι σήμερα. Το έκανε απλώς να "κοινωνικοποιείται" και να "κοινωνικοποιεί" με διαφορετικό τρόπο απ' τον σημερινό. Τότε πολλοί παίκτες και λιγότεροι θεατές, τώρα το αντίστροφο. Όμως ποδόσφαιρο τότε, ποδόσφαιρο τώρα. Όπως και το φεγγάρι π.χ, είναι πάντα φεγγάρι,όχι μόνο στην φάση της πανσελήνου. Και θα είναι πάντα φεγγάρι, ακόμα κι αν, σύμφωνα με ένα παλιό κινηματογραφικό έργο επιστημονικής φαντασίας, όλοι οι κάτοικοι της γης έχαναν την όρασή τους και δεν μπορούσαν πιά να το βλέπουν!
Βρίσκεις το παράδειγμα ακατάλληλο επειδή αναφέρεται στην φύση όπου είναι εύκολότερο να καταγραφεί το "είναι" των υλικών πραγμάτων; Ωραία! Να πάμε στους αντίποδες, να πάμε στην Τέχνη!
Αν μεταφέρουμε τον ορισμό σου περί ποδοσφαίρου στο θέατρο τι προκύπτει; "Το θέατρο είναι τέχνη μόνο γι αυτούς που την εξασκούν και γιά όσο την εξασκούν". Ωραία! Κι εγώ που παρακολουθώ μιά θεατρική παράσταση, δεν παρακολουθώ μία έκφραση της τέχνης; Κι ακόμα: "Η λογοτεχνία είναι τέχνη μόνο γιά όσους γράφουν και γιά όσο γράφουν". Κι εγώ που διαβάζω Ντοστογιέφσκι, Κούντερα ή Κουμανταρέα, δεν έρχομαι σε επαφή με την τέχνη του λόγου; Περνάω απλώς την ώρα μου, χαζεύοντας κάποια περίεργα μαύρα σημάδια τυπωμένα σε χαρτί;
Όπως δεν μπορούμε να εξοβελίσουμε το θέατρο, την λογοτεχνία, ή την μουσική από τον χώρο της τέχνης επί τη βάσει του ότι μόνο μιά μικρή μειοψηφία "ΚΑΝΕΙ" θέατρο, ή "ΚΑΝΕΙ" λογοτεχνία, ή "ΚΑΝΕΙ" μουσική, ενώ εμείς οι υπόλοιποι ΒΛΕΠΟΥΜΕ, ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ, Η ΑΚΟΥΜΕ, έτσι δεν μπορούμε να πούμε ότι το ποδόσφαιρο δεν είναι παιχνίδι, επειδή μιά μικρή μειοψηφία ΠΑΙΖΕΙ ποδόσφαιρο, ενω εμείς οι υπόλοιποι ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ. Το επιχείρημα αυτό είναι βασισμένο σε μία δογματική επέκταση της έννοιας της άμεσης συμμετοχής σε όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπινου βίου. Και είμαι πεπεισμένος, ότι ακόμα κι αν συμφωνήσουμε, στο τέλος της συζήτησης, ότι το ποδόσφαιρο είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της Επανάστασης, το μικρότερο όπλο γιά να το πολεμήσουμε είναι αυτό που στηρίζεται στο επιχείρημα της μη συμμετοχής.
Ας έρθω τώρα στον ορισμό του Νίκου, (που δεν είναι και τόσο ...ανώνυμος όσο νόμιζα!) όπως συνάγεται από τα δικά του επιχειρήματα. Αυτός φαίνεται να είναι απλούστερος, πιό καθολικός και να πηγαίνει αρκετά μακρια.
Σύμφωνα με τα λόγια του: "Παιχνίδι είναι μιά δραστηριότητα που έχει στο επίκεντρό της την χαρά και την αναψυχή των συμμετεχόντων, χωρίς ανταγωνισμό και χωρίς νικητές και ηττημένους".
Εδώ νομίζω ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Γιατί σε έναν τέτοιο ορισμό υποκρύπτονται οι μεγάλες παρανοήσεις της Αριστεράς γιά την έννοια του ανταγωνισμού. Φυσικά, δεν έχω σκοπό να θίξω αυτό το ζήτημα - και τι ζήτημα! - σε όλη του την έκταση. Περιορίζομαι απλώς να εξηγήσω μία άλλη, μικρότερη παρανόηση που κάνουν πολλοί Αριστεροί σχετικά με τον ανταγωνισμό στα παιχνίδια.
Η βάση της παρανόησης βρίσκεται σε μία μετωνυμία. Ονομάζουν ανταγωνισμό, κάτι που απλώς είναι το διακύβευμα σε κάθε παιχνίδι, δηλαδή το ζητούμενο, ο σκοπός και το τέλος του (με την έννοια της λήξης). Δεν υπάρχει παιχνίδι χωρίς διακύβευμα και το οποίο διεκδικείται από όλους τους συμμετέχοντες. Μάλιστα, δεν είναι καθόλου απαραίτητο να υπάρχει ανταγωνισμός (με την έννοια που δίνει στην λέξη ο Νίκος), γιά να έχουμε διακύβευμα σε ένα παιχνίδι. Όχι; Σκεφτείτε μόνο την ταπεινή ...πασιέντζα! Έχουμε ανταγωνισμό; Όχι βέβαια. Έχουμε διακύβευμα; Ασφαλώς! Και σκεφτείτε τώρα, τι θα ήταν το παιχνίδι της πασιέντζας, χωρίς αυτό το διακύβευμα. Τίποτα! Ακριβώς! Χωρίς διακύβευμα δεν υπάρχει παιχνίδι!
Το διακύβευμα Νίκο που υπάρχει στα παιχνίδια, σε όλα τα παιχνίδια, δεν είναι εφεύρεση του καπιταλισμού. Ούτε της φεουδαρχίας. Ούτε πάλι της δουλοκτητικής κοινωνίας. Και να σου πω και κάτι; Δεν είναι καν εφεύρεση του ανθρώπου (όπως και το ίδιο το παιχνίδι άλλωστε)! Παρατήρησε πώς παίζουν τα μικρά κουτάβια ή τα γατάκια μεταξύ τους. Τι κάνουν; "Παλεύουν". Χωρίς διακύβευμα; Όχι βέβαια. Το διακύβευμα, γιά το οποίο "ανταγωνίζονται", είναι είτε "κατάληψη" χώρου, είτε ποιό θα "κυνηγήσει" ποιό, είτε ακόμα ποιό θα αποσυρθεί πρώτο απο το παιχνίδι επειδή κουράστηκε.
Δεν ξέρω πόσο πολύ είσαι πεπεισμένος, ότι τα παιχνίδια με διεκδικούμενο διακύβευμα είναι "η αρρωστημένη μορφή που παίρνουν τα παιχνίδια σε μιά κοινωνία που προβάλλει τον ατομισμό και τον ανταγωνισμό", όπως λες γιά το ποδόσφαιρο. Σε καλώ όμως να συνειδητοποιήσεις ότι καταργώντας το διακύβευμα, καταργείς το παιχνίδι. Κι εγώ προσωπικά, ούτε θέλω να φανταστώ μιά κοινωνία χωρίς παιχνίδι...
Σταματώ εδώ γιά σήμερα. Δεν κατάφερα να εξαντλήσω ούτε το Α' Κεφάλαιο, όπως σχεδίαζα. Περιμένω τις απόψεις σας. Στον νέο "γύρο", μαζί με την απάντησή μου στα όποια σχόλιά σας, θα καλύψω και όσα ζητήματα, σχετικά με την Οντολογία του ποδοσφαίρου, δεν πρόλαβα να θίξω σήμερα.
Χαιρετώ εγκαρδίως!
Αγαπητέ Νικηφόρε, αν και δεν με βρίσκει σύμφωνο η τριχοτόμηση της κουβέντας, για να την προχωρήσω, δυο πράγματα για τον ορισμό που δίνεις για το παιχνίδι.
Αν τον ακολουθήσω πιστά, τότε συμβαίνει κάτι παράδοξο, που εγώ δεν το έθεσα έτσι, αν και θα βρει πολύ σύμφωνο τον Νίκο: το ποδόσφαιρο δεν είναι παιχνίδι ούτε γι' αυτόν που το παίζει ούτε για γι' αυτόν που το βλέπει.
Γιατί για μεν τους επαγγελματίες που το παίζουν, δεν είναι "εθελοντική δραστηριότητα" ή "αυτοσκοπός" ούτε γίνεται "για την προσωπική ευχαρίστηση", αλλά είναι επάγγελμα που γίνεται για βιοπορισμό. Άρα, όταν βλέπεις την Εθνική ή ένα πρωτάθλημα δεν βλέπεις παιχνίδι, αλλά ανθρώπους που βγάζουν το ψωμί τους και πάντως που δεν παίζουν.
Όσο για αυτούς που το βλέπουν, είναι αυτονόητο ότι αυτοί δεν παίζουν. Εσύ ο ίδιος με το παράδειγμα που δίνεις για την τέχνη, προδίνεσαι, λέγοντας ότι όποιος βλέπει ένα έργο τέχνης, "έρχεται σε επαφή με την τέχνη". Αλλά ας είμαστε ακριβοδίκαιοι προς τους καλλιτέχνες: όσοι παρακολουθούμε κινηματογράφο, ή διαβάζουμε ένα βιβλίο ή πάμε θέατρο, δεν κάνουμε τέχνη. Η τέχνη είναι μια ιδιαίτερη δραστηριότητα και οι δημιουργοί της είναι άλλο από το κοινό τους. Μακάρι να κάναμε όλοι τέχνη, αλλά όπως λέει κι ένας παλιός φίλος "όταν τραγουδάω στο μπάνιο μου, μπορεί να νιώθω ευχάριστα και μη αλλοτριωμένα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάνω τέχνη"...
Το σωστό είναι αυτό που λες όταν θυμίζεις το "ποδόσφαιρο" στον Μεσαίωνα όταν έπαιζαν ολόκληρα χωριά σε αντίθεση με το τι συμβαίνει τώρα. Παρότι αμφισβητώ ότι το "ποδόσφαιρο" είναι το ίδιο τότε και τώρα - όπως το φεγγάρι -, τότε οι άνθρωποι έπαιζαν με μια μπάλα, συμμετείχαν ενεργητικά σε μια αθλητική, σωματική δραστηριότητα με σκοπό την ευχαρίστηση.
Σήμερα οι άνθρωποι που βλέπουν ποδόσφαιρο δεν παίζουν.
Αν κάποιοι πάνε για μπαλίτσα κανένα σαββατοκύριακο, τότε σίγουρα! Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Η αλλοτρίωση για την οποία μιλάμε και στηλιτεύουμε όσοι κριτικάρουμε το ποδόσφαιρο δεν είναι γιατί εκατομμύρια άνθρωποι ξημεροβραδιάζονται σε αλάνες και παίζουν. Αυτό θα ήταν μια πιο ευχάριστη κατάσταση και, μάλιστα, πολύ λίγο συμβατή με τα ωράρια και τους ρυθμούς εργασίας του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.
Το "ποδόσφαιρο" το για το οποίο μιλάμε όμως είναι το ποδόσφαιρο που ξέρουμε όλοι: το επαγγελματικό άθλημα με τις κατηγορίες, τις εθνικές, τα πρωταθλήματα, τα κύπελλα, κλπ. Σε αυτό το ποδόσφαιρο, αυτοί που παίζουν είναι κάποιες χιλιάδες άνθρωποι (και θα είμαι εδώ πολύ διασταλτικός στον αριθμό και θα παραβλέψω ότι η επαγγελματοποίηση σημαίνει πως παύει η "εθελοντική δραστηριότητα"). Αντίθετα τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βλέπουν, δεν παίζουν.
Ακίνητοι είναι, μια ασχολία βρίσκουν για να περάσει η μέρα τους.
Γι' αυτό το ποδόσφαιρο μιλάω στο ποστ.
Όσο για το ζήτημα του ανταγωνισμού στο παιχνίδι, προσπαθώ να το ψηλαφήσω στο προηγούμενο σχόλιο, χωρίς να έχω έτοιμη την απάντηση.
Αγαπητοί κύριοι, με την άδεια σας ελπίζω, ξαναπαίρνω τον λόγο. Η αλήθεια είναι ότι κανονικά θα έπρεπε να προηγηθεί ο Νίκος. Γι' αυτό και σιώπησα τις μέρες που πέρασαν. Τελικά όμως έκρινα, να μην αφήσω άλλο την κουβέντα μετέωρη, ώστε να "κρυώσει". Ελπίζω ο Νίκος να ξαναμπεί γρήγορα στην συζήτηση, γιατί τα θέματα που έθιξε είναι πολύ σημαντικά και χρειάζεται η άποψή του. Πάντως, γιά την ώρα καλέ μου Svejk δυστυχώς είμαστε οι δυό μας...
Λοιπόν ξέρεις τι πιστεύω Svejk; Ότι παρά τις φαινομενικές διαφωνίες μας, κατά βάση οι απόψεις μας δεν απέχουν και πολύ. Τώρα, το γιατί εμφανιζόμαστε εν ασυμφωνία νομίζω ότι έχει να κάνει και με τις συνήθεις παρανοήσεις των ανθρώπων όταν διαλέγονται μεταξύ τους, αλλά και με την παιδική ασθένεια ημών των αριστερών να "οχυρωνόμαστε" πίσω από θέσεις, πολλές φορές επιπόλαια αποκρυσταλλωμένες, χωρίς να "ακούμε" προσεκτικά τι ακριβώς λέει ο συνομιλητής μας...
Οφείλω λοιπόν να ομολογήσω, ότι από δικό μου εκφραστικό λάθος - συγκεκριμένα, υπερβολικά ελλειπτικό συλλογισμό - σε έχω οδηγήσει σε μία βασική παρανόηση, ως προς το τι πιστεύω γιά το επίμαχο θέμα, αν δηλαδή το ποδόσφαιρο είναι παιχνίδι. Η φράση μου "Η ανάλυσή σου δεν λαμβάνει υπ' όψιν της ότι το ποδόσφαιρο είναι κατά βάση και κατ' αρχήν ένα παιχνίδι" ενέχεται γι' αυτό. Γιατί σου έδωσε - πιστεύω - την εντύπωση ότι παραγνωρίζω τους όρους με τους οποίους το ποδόσφαιρο εγκαθίσταται στην σύγχρονη κοινωνική ζωή. Όμως και συ βρε Svejk ήσουν λίγο απρόσεκτος. Αγνόησες αυτό το "κατά βάση και κατ' αρχήν", που είναι απολύτως ουσιώδες.
Δεν νομίζω ότι μπορούμε να αναλύσουμε ένα κοινωνικό φαινόμενο, αν δεν το εξετάσουμε ιστορικά. (Μην ξεχνάς: Γιά "ιστορικό υλισμό" δεν μιλάμε; Αυτή δεν είναι η θεωρία μας;). Και δεν νομίζω ότι μπορούμε να φτάσουμε στην "ουσία" ενός πράγματος, αν δεν αποπειραθούμε να καθορίσουμε την καταγωγική του προέλευση, "αφαιρώντας" όλες τις επικαλύψεις που η κοινωνική εξέλιξη έχει επιφέρει. Με αυτήν την έννοια πρέπει λοιπόν να κρίνεις την ιδέα ότι το ποδόσφαιρο είναι παιχνίδι. Με την ίδια έννοια λέμε, ότι το μαχαίρι είναι ένα "τέμνον και νύσσον όργανο", ανεξάρτητα αν κάποτε ήταν κύριο όπλο και σήμερα είναι κάτι που το χρησιμοποιούμε γιά να φάμε ευκολότερα μία μπριζόλα! Και με την ίδια έννοια λέμε, ότι το κέρδος είναι η ιδιαίτερη μορφή που παίρνει το "οικονομικό πλεόνασμα" σε συνθήκες καπιταλισμού. Όπως και με την ίδια έννοια λέμε, ότι, σε συνθήκες καπιταλισμού, η ιδιαίτερη μορφή που παίρνει η ανθρώπινη "εργασία" είναι αυτή της μισθωτής εργασίας. Οπότε, οι έννοιες "πλεόνασμα" και "εργασία" είναι ευρύτερες, εμπεριέχουν τις έννοιες του κέρδους και της μισθωτής εργασίας αντίστοιχα. Με αυτήν την έννοια λέω λοιπόν, ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι. Δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν, να σε βρίσκει αντίθετο ένας τέτοιος συλλογισμός, ενταγμένος σε αυτό το πλαίσιο σκέψης!
Να γιατί ήθελα να εξετάσουμε το ποδόσφαιρο αναλύοντάς το σε αυτά τα τρία "κεφάλαια" που πρότεινα. Δεν πρόκειται περί "τριχοτόμησης" όπως είπες. Ο χωρισμός σε "κεφάλαια" δεν σημαίνει, ότι από την μεριά μου τα θεωρώ τρία ξεχωριστά και μη συνδεόμενα μεταξύ τους θέματα. Προς Θεού! Το ακριβώς αντίθετο! Όμως, από την εποχή των προσωκρατικών φιλοσόφων ακόμα, η ανάλυση των επιμέρους "συστατικών" ενός πράγματος, είναι αξιόπιστη μέθοδος γιά να το εξετάσεις στην ολότητά του!
Γράψε μου πως τα βλέπεις όλ' αυτά. Μετά μπορούμε να προχωρήσουμε σε πιό ουσιώδη και ενδιαφέροντα.
Σε χαιρετώ εγκαρδίως! (Αφού σου θυμίσω, ότι, την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, έχεις ήδη μπει αισίως στην 158η ημέρα της θητείας σου!).
Ωπ! Τώρα το είδα αυτό Νικηφόρε!
Ευχαριστώ που μου θύμισες τις μέρες της θητείας μου. Δεν τη μετράω με μέρες, δεν με βολεύει βλέπεις ακόμα κάτι τέτοιο, αλλά είναι καλό που κάποιος τις μετράει μαζί μου. :)
Εξακολουθώ να έχω τις ενστάσεις μου για το αν η ουσία του ποδοσφαίρου διαχρονικά είναι το "παιχνίδι", αν και συμφωνώ με την μέθοδο που εφαρμόζεις. Κάθε θεωρητική συζήτηση πρέπει να αναζητά "έννοιες", βοηθητικούς ιδεότυπους για να την πάνε παραπέρα, έστω κι αν αυτό σημαίνει μια γενίκευση που όμως είναι απαραίτητη.
Δεν νομίζω όμως ότι η ουσία του ποδοσφαίρου είναι το παιχνίδι, όπως της εργασίας ας πούμε είναι η νευρομυική, χειρωνακτική ή διανοητική προσπάθεια, η οποία κ.ο.κ. κ.ο.κ...., για λόγους που έχω εξηγήσει.
Σε κάθε περίπτωση παραμένει το ζήτημα της στάσης της Αριστεράς απέναντι σε ένα "παιχνίδι" με τον τρόπο που αυτό έχει διαμορφωθεί σήμερα. Κι αυτό ήταν και η σκέψη που διατύπωσα στο αρχικό post, χωρίς ελιτισμό νομίζω. Προσπάθησα να είμαι γλυκός απέναντι στην σειρά μου, ειδικά την τουρκική 302... :)
Θα έχουμε την ευκαιρία να το συζητήσουμε.
Προς το παρόν, πάω για καφέ, η σκοπιά μου έχει αφήσει ένα κεφάλι κουδούνι.
Χαιρετώ.
Post a Comment