Η φυλακή

"Σ' ένα άρθρο του Μάριο Μπονφαντίνι, «Η Τέχνη του Κάρολο Μπίνι», στην «Φορολογική Ιταλία» της 22ης Μάη 1932, αναφέρονται αυτοί οι δύο στίχοι (ή κάπως έτσι): «Η φυλακή είναι μια λίμα τόσο λεπτή – που, οξύνοντας τη σκέψη, τής προσδίνει ένα στυλ». Ποιός το έχει γράψει αυτό; Ο ίδιος ο Μπίνι; Άλλα έχει μείνει πραγματικά ο Μπίνι σε φυλακή; (Ίσως όχι πολύ). Η φυλακή είναι μια λίμα τόσο λεπτή που καταστρέφει πλήρως τη σκέψη ή κάνει ό,τι κι εκείνος ο αρχιεργάτης στον οποίον είχε παραδοθεί ένας ωραίος κορμός από ξύλο ξηραμένης ελιάς για να κάνει ένα άγαλμα του Αγίου Πέτρου, και κόβει εδώ, κόβει εκεί, διορθώνει, σχεδιάζει, και τελειώνει έχοντας φτιάξει μια λαβή για σουβλί".

[Αντόνιο Γκράμσι, Παρελθόν και Παρόν, Στοχαστής, Αθήνα 2005, σελ. 68.]

http://kratoumenoi.wordpress.com/2008/11/12/kalesma/

Ταξίδι στην άκρη της νύχτας (1)

«Ναι, πέρα για πέρα άνανδρος Λόλα, τον αρνούμαι τον πόλεμο με ό,τι έχει μέσα… Δεν τον θρηνώ εγώ… Δεν παραιτούμαι εγώ… Δεν τον μοιρολογάω… Τον αρνούμαι καθαρά και ξάστερα, κι όλους μαζί τους λεβέντες που περιέχει, δεν θέλω να ‘χω τίποτα να κάνω μαζί τους, μαζί του. Δεν πα να ‘ναι εννιακόσια ογδόντα πέντε εκατομμύρια του λόγου τους κι εγώ μονάχα ένας, αυτοί έχουν άδικο, Λόλα, κι εγώ έχω δίκιο, γιατί μόνο εγώ ξέρω τι θέλω: δεν θέλω πια να πεθάνω». (σ. 84)

«Κανόνια! Άνδρες! Πυρομαχικά!», να τι απαιτούσαν δίχως ποτέ να μοιάζουν αποκαμωμένοι οι πατριώτες. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ πια να κοιμηθούμε, καταπώς φαινόταν, όσο το φτωχό Βέλγιο και η αθώα μικρή Αλσατία δεν θα γλιτώναν απ’ τον γερμανικό ζυγό. Ήταν μια εμμονή που εμπόδιζε, μας διαβεβαίωναν, τους καλύτερους από μας ν’ ανασάνουν, να φάνε, να ζευγαρώσουν. Δεν φαινόταν παρ’ όλα αυτά να εμποδίζει τους επιζώντες να κάνουν χρυσές δουλειές. Το ηθικό ήταν ακμαίο στα μετόπισθεν, αυτό να λέγεται. (σ.105)

«Ως εδώ ωστόσο, τα κλεφτρόνια διατηρούσαν στη Δημοκρατία μας το πλεονέκτημα να τους αφαιρείται η τιμή να φέρουν τα πατριωτικά όπλα. Από αύριο όμως, αυτή η κατάσταση θα αλλάξει, από αύριο, ο κλέφτης εγώ θα ξαναπάρω τη θέση μου στο στρατό… Δόθηκε διαταγή…[…] Άρχισε να δέχεται κάθε θυσία, απ’ όπου κι αν προέρχεται, όλα τα κρέατα, η Πατρίς… Έγινε απείρως ελαστική στην επιλογή των μαρτύρων της η Πατρίς. Τώρα δεν υπάρχουν στρατιώτες ανάξιοι να φέρουν όπλα και κυρίως να πεθάνουν υπό τα όπλα και διά των όπλων… Θα με κάνουν, ιδού το τελευταίο ανακοινωθέν, ήρωα εμένα!... Πρέπει να ‘ναι άκρως επιτακτική η φρενίτιδα των σφαγών για ν’ αρχίζουν να συγχωρούν την κλοπή μιας κονσέρβας! Τι λέω; Να την ξεχνούν! Είναι ασφαλώς σύνηθες να θαυμάζουμε κάθε μέρα αρχικλεφταράδες, τη χλιδή των οποίων προσκυνούν οι πάντες, μαζί κι εμείς, που η ύπαρξή τους, ωστόσο, αποδεικνύεται, αν την καλοεξετάσεις, έγκλημα διαρκείας που καθημερινά ανανεώνεται, πλην όμως αυτοί οι άνθρωποι απολαμβάνουν δόξα, τιμές και εξουσία, τα κακουργήματά τους έχουν θεσπιστεί διά νόμου, ενώ όσο μακριά κι αν ανατρέξουμε στην ιστορία – και ξέρεις ότι με πληρώνουν για να τη γνωρίζω – όλα δείχνουν πως μια ανώδυνη μικροκλοπή, και κυρίως ευτελών τροφίμων, σαν το ξεροκόμματο, το σαλάμι ή το τυρί, επισύρει ανελλιπώς στον δράστη το δημόσιο όνειδος, την κατηγορηματική απόρριψη της κοινότητας, τις έσχατες ποινές, την αυτόματη ατίμωση και την ανεξιλέωτη καταισχύνη, κι αυτό για δύο λόγους, πρώτον, γιατί ο δράστης τέτοιων κακουργημάτων είναι κατά κανόνα φτωχός, κι αυτή η κατάσταση υποδηλώνει από μόνη της μια κεφαλαιώδη ατιμία, και δεύτερον γιατί η πράξη του εμπεριέχει ένα είδος σιωπηρής μομφής προς την κοινότητα. Η κλοπή του φτωχού γίνεται μια δόλια ατομική επανόρθωση, με καταλαβαίνεις;… Που πάμε; Κι έτσι η πάταξη των μικροκλοπών εφαρμόζεται, σημείωσε, απανταχού της γης, με άκρα δριμύτητα όχι μόνο ως μέσον κοινωνικής άμυνας, αλλά επιπροσθέτως και κυρίως ως αυστηρή σύσταση προς άπαντες τους δυστυχείς να μένουν στη θέση τους και στην κάστα τους, φρόνιμοι, χαρωπά καταδικασμένοι να ψοφάνε ανά τους αιώνας και επ’ άπειρον από πείνα και μιζέρια…[…] Να λιπαίνει τα χωράφια του άγνωστου αγρότη, αυτό είναι το αληθινό μέλλον του αληθινού στρατιώτη! […] Κι αν υπάρχουν κει μέσα τίποτα λέρες που αρνούνται να καταλάβουν τα υψηλά αυτά πράγματα, δεν έχουν παρά να πάνε να θαφτούν αμέσως μαζί με τους άλλους, όχι όμως απολύτως μαζί, αλλά στην άλλη άκρη του νεκροταφείου, υπό το ατιμωτικό επιτύμβιο των άνανδρων άνευ ιδανικών, γιατί θα ‘χουν χάσει οι αχρείοι αυτοί, το υπέροχο δικαίωμα σε μια ακρούλα σκιάς του δημοπρατημένου δημοτικού μνημείου, του ανεγερθέντος προς τιμήν των καθωσπρέπει νεκρών στην κεντρική αλέα, και θα ‘χουν επίσης χάσει το δικαίωμα να περισυλλέξουν κάτι από τον αντίλαλο του υπουργού που θα ‘ρθει πάλι τούτη την Κυριακή να κατουρήσει στου νομάρχη και να σκιρτήσει στεντορείως πάνω από τους τάφους μετά το γεύμα…». (σ. 85-90)

[Τα αποσπάσματα από το βιβλίο: Σελίν, Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2008 – μετάφραση: Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου].

Ομπάμα

Ο Ομπάμα θα κόψει σήμερα το νήμα.

Όχι απλά γιατί το λένε οι εθνικές δημοσκοπήσεις, όχι απλά γιατί φαίνεται πως πέφτουν τα "απόρθητα κάστρα" των ρεπουμπλικάνων. Αλλά γιατί, όπως το είπε η παλιά καραβάνα του αμερικάνικου πολιτικού συστήματος - ο Κλίντον -, είναι δύσκολο να χάσεις όταν βρίσκεσαι στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Και ο Ομπάμα βρέθηκε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.

Όχι πως δεν έκανε προσπάθειες να χύσει την καρδάρα με το γάλα και να κλωτσήσει την ευκαιρία. Η εξασφάλιση της υποψηφιότητας του Δημοκρατικού Κόμματος σήμανε στροφή δεξιά για τους εγκεφάλους πίσω από την εκστρατεία Ομπάμα, από τη θανατική ποινή μέχρι τις εκτρώσεις, τον πόλεμο και τόσα άλλα. Η επιλογή του Μπάιντεν ως αντιπροέδρου για να "καλύψει τις ελλείψεις" του στα διεθνή θέματα (έστω κι αν ήταν ακριβώς αυτές οι "ελλείψεις" που εξασφάλισαν στον Ομπάμα το χρίσμα) θόλωσε το στίγμα της υποψηφιότητας της "αλλαγής" και της μετωπικής σύγκρουσης με το "κατεστημένο" της Ουάσιγκτον. Από την άλλη, η επιλογή της Πέιλιν από τον Μακέιν προς στιγμή ανέτρεψε το σκηνικό: η υποψηφιότητα Ομπάμα επέλεγε να γίνει συμβατική την ίδια στιγμή που ο Μακέην αγκάλιαζε τη ρητορική και την πρακτική της αλλαγής. Η "συμβατική σοφία" που απαιτεί από τον Δημοκρατικό υποψήφιο να στρίψει ριζικά προς τα δεξιά μετά την εξασφάλιση του χρίσματος ήταν σ' αυτές τις εκλογές συνταγή καταστροφής.

Όμως η έκρηξη της οικονομικής κρίσης έσωσε την υποψηφιότητα Ομπάμα. Θύμισε στο εκλογικό σώμα τα τραγικά αποτελέσματα της πολιτικής Μπους όχι μόνο στο Ιράκ και το μέτωπο του πολέμου, αλλά και πίσω στο σπίτι. Ωστόσο, οι πολιτικές συνισταμένες που καθόρισαν το αποτέλεσμα ήταν εκεί πριν από την "τηλεοπτική" έκρηξη της κρίσης. Ένα ορατό κομμάτι συμβατικών Δημοκρατικών κόντραρε ανοιχτά την επιλογή της δεξιάς στροφής του Ομπάμα μετά το χρίσμα, γεγονός πρωτοφανές για αμερικάνικη εκλογική αναμέτρηση και ενδεικτικό των ανέμων που φυσάνε στην αμερικάνικη κοινωνία. Και από την άλλη, η Πέιλιν και ο Μακέην προσπάθησαν να ξεσηκώσουν την "σιωπηλή",
"συντηρητική πλειοψηφία" της Αμερικής ενάντια στην "εξτρεμιστική" υποψηφιότητα Ομπάμα. Αλλά η δεξαμενή αυτή ήταν πλέον συρρικνωμένη και προπάντων κουρασμένη, επηρεασμένη και αυτή από την ήττα του Μπους σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι μόνο ότι η πόλη πήρε κεφάλι από το χωριό. Είναι και στο χωριό που ήρθανε τα πάνω κάτω.

Και τώρα;

Τώρα όλα είναι ανοιχτά.

Και δεν εννοώ με αυτό οποιαδήποτε ελπίδα για την προεδρία Ομπάμα. Δεν πάει να χτυπιέται ο Φαναράς εναντίον του Τσόμσκυ και των "παλιομοδίτικων" απόψεών του, το πολιτικό σύστημα στην Αμερική είναι δομημένο έτσι ώστε να δημιουργεί αδιέξοδο σε οποιονδήποτε θα επιθυμούσε ακόμα και καλοπροαίρετα να βάλει στο παιχνίδι τους από κάτω. Η Ουάσιγκτον είναι παιχνίδι μόνο για πλούσιους. Και οι Δημοκρατικοί έχουν δείξει πως είναι ικανοί να ξεπουλάνε ξετσίπωτα και τις μετριοπαθέστερες υποσχέσεις.

Είναι όμως όλα ανοιχτά για άλλους λόγους. Ο Ομπάμα θα πρέπει να αναμετρηθεί με το χάος που αφήνουν πίσω τους οι νεοσυντηρητικοί. Καταρχήν με το Ιράκ. Μπορεί ο Ομπάμα να κέρδισε τον Μακέην με την οικονομία, αλλά κέρδισε την Κλίντον με το Ιράκ. Και αυτό θα είναι ένα καυτό και δύσκολο πρόβλημα. Το ομαλό σενάριο θα ήθελε τον Ομπάμα να φύγει με κάποιον τρόπο από το Ιράκ (χωρίς φυσικά να εγκαταλείπει την πρόθεση του ελέγχου της χώρας και της Μέσης Ανατολής) και να κατευνάσει τις βλέψεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού κλιμακώνοντας την ένταση με το Ιράν.

Όμως, τα ψωμιά του φιλελεύθερου ιμπεριαλισμού μπορεί να είναι και μετρημένα. Δεν έχει κλείσει τρίμηνο από τότε που η Ρωσία επανεμφανίστηκε στην παγκόσμια σκηνή. Η αντιμετώπιση της Ρωσίας μπορεί και να σημάνει την απαρχή μιας προσέγγισης με το Ιράν και την Κίνα εκ μέρους των ΗΠΑ και την εκπόνηση μιας νέας στρατηγικής για την αμερικάνικη ηγεμονία. Το πώς θα διαμορφωθούν οι συμμαχίες στη νέα περίοδο είναι πράγμα ορθάνοιχτο. Διαφορετικές συμμαχίες στο εξωτερικό θα δίνουν και διαφορετικές δυνατότητες πολιτικής ρητορικής στο εσωτερικό. Όσοι περιμένουν ένα έργο με καθαρή πλοκή (έναν γρήγορο πόλεμο, ή καθόλου πόλεμο!), μπορεί να διαψευστούν.

Και το πράγμα γίνεται ακόμα πιο ανοιχτό με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης. Ο Ομπάμα δεν έχει καμία διάθεση να ξεφύγει από την πεπατημένη των προηγούμενων κυβερνήσεων. Αλλά, το ερώτημα είναι πως πια δεν υπάρχει αυτή η πεπατημένη. Η σωτηρία του καπιταλιστικού συστήματος και της αγοράς θα απαιτήσει ένα σωστό μίγμα κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο Πόλσον και ο Μπράουν μπορεί να έχουν ίδιες στοχεύσεις, αλλά τα σχέδια τους διαφέρουν σημαντικά στο μέγεθος και την έκταση της κρατικής εμπλοκής. Και το βάθεμα της κρίσης θα πληθύνει τα σενάρια, με ορατό το ενδεχόμενο να τα ριζοσπαστικοποιήσει. Και πάλι οι επιλογές που θα κάνει ο Ομπάμα αφήνουν ανοιχτές τις δυνατότητες πολιτικών συμμαχιών, ρητορικής, προβολής κλπ.

Παίζει ρόλο λοιπόν η πολιτική. Χτες, η Αμερική είχε έναν πρόεδρο που ξεκίνησε βάρβαρους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, και με τους ευρωπαίους ηγέτες να σέρνονται πίσω από τις επιλογές αυτές, να σιωπούν ή στην καλύτερη περίπτωση να ανατρέπονται.

Αύριο, η Αμερική θα έχει έναν πρόεδρο που ψήφισε και διαδήλωσε ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ, ενώ ο Σαρκοζύ, ο Μπερλουσκόνι, ο Μπράουν και η Μέρκελ ψήφισαν ναι στις κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες των χωρών τους.

Ο Γκρίνσπαν δήλωσε πως μετά από 40 χρόνια πίστης στην ελεύθερη αγορά, κατάλαβε πως έκανε λάθος. Οι δηλώσεις μετανοίας δεν ανήκουν πια στους "πρώην" της Αριστεράς. Και η νίκη του Ομπάμα θα προκαλέσει κι άλλες, ακόμα περισσότερες τέτοιες δηλώσεις.

Οι άνεμοι φυσάνε πια αλλιώς.