"Κάτω ο πόλεμος!"

[γιόρτασα την απόλυσή μου γράφοντας ένα κείμενο για τον Λήμπκνεχτ και την αντιμιλιταριστική παράδοση της Γερμανικής Επανάστασης που φέτος κλείνει τα 90 χρόνια. Το κείμενο γράφτηκε για την εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη. Το ανεβάζω και σύντομα στέλνω το τελευταίο μου post. Πριν ή μετά από ένα σύντομο ταξίδι στη Γερμανία, δεν το ξέρω ακόμα. Αλλά ο κακομοίρης ο Σβέικ τα έφαγε τα ψωμιά του...].

Ο Καρλ Λήμπκνεχτ γεννήθηκε στη Λειψία της Γερμανίας στις 13 Αυγούστου του 1871 (τη χρονιά της Παρισινής Κομμούνας), κυριολεκτικά μέσα στους κόλπους της γερμανικής αριστεράς της εποχής. Πατέρας του ήταν ο Βίλχελμ Λήμπκνεχτ, ένας από τους μαρξιστές ηγέτες του μετέπειτα Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (SPD), του κόμματος που συσπείρωνε εκατομμύρια εργάτες κάτω από τις σημαίες του σοσιαλισμού.

Ο Καρλ σπούδασε νομικά και πολιτική οικονομία στη γενέτειρά του και στη συνέχεια στο Βερολίνο. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο Πότσδαμ και επέστρεψε στο Βερολίνο, αποφασισμένος να αφιερωθεί στο σοσιαλιστικό κίνημα. Ως δικηγόρος υπερασπίστηκε πολλές φορές αγωνιστές διωκόμενους για τη δράση τους, όπως το 1904 όταν φτωχοί αγρότες στην Ανατολική Πρωσία συνελήφθησαν να περνάνε λαθραία σοσιαλιστικά φυλλάδια στην τσαρική Ρωσία (δράση στην οποία πήρε μέρος και ο ίδιος).

Ο Λήμπκνεχτ ρίχτηκε από νωρίς στη μάχη κόντρα στην αναθεωρητική πτέρυγα του SPD και τις πιέσεις που ασκούνταν στο κόμμα για δεξιά προσαρμογή στις ανάγκες του γερμανικού καπιταλισμού. Το έτος 1907 ήταν αποφασιστικό τόσο για το SPD όσο και για την πολιτική πορεία του ίδιου. Στις εκλογές της χρονιάς εκείνης οι σοσιαλδημοκράτες χάνουν τις μισές τους έδρες στο Ράιχσταγκ (τη γερμανική Βουλή), μετά από μια λυσσασμένη εκστρατεία της εθνικιστικής δεξιάς υπέρ του δικαιώματος της Γερμανίας να αποκτήσει κι αυτή αποικίες στην Αφρική. Η ανοιχτά αναθεωρητική πτέρυγα του Μπερνστάιν παύει πλέον να είναι η μόνη που πιέζει για δεξιά στροφή του κόμματος, που «έγινε πολύ αριστερό για τους μικρομεσαίους ψηφοφόρους».

Ο Κάουτσκι αναδεικνύεται πλέον σε ηγέτη του «κέντρου», που διαχωρίζεται από τη δεξιά, αλλά ανοίγει μέτωπο με τους «εξτρεμιστές της Αριστεράς», κύρια με τα μέλη του κόμματος που συσπειρώνονται γύρω από τις ιδέες και τη δράση της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Η διαμάχη θα μεταφερθεί και στο Συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς στη Στουτγκάρδη, όπου οι διαφορετικές πτέρυγες θα συγκρουστούν πάνω στο ζήτημα της καταδίκης του ιμπεριαλισμού, με την αριστερή πτέρυγα του Λένιν και της Ρόζας να κερδίζουν τελικά την πλειοψηφία. Ο Λήμπκνεχτ τάσσεται ανεπιφύλακτα με την αριστερά του SPD.

Καρπός αυτής του της επιλογής είναι το έργο του «Μιλιταρισμός και Αντιμιλιταρισμός», που κυκλοφόρησε το 1907. Η εκλογική καθίζηση, σύμφωνα με τον συγγραφέα του βιβλίου, αντί να επιτάσσει μια υποχώρηση στις εθνικιστικές πιέσεις, βάζει για το κόμμα νέα αντιμιλιταριστικά καθήκοντα. «Οι εκλογές του 1907… έδειξαν πόσο άθλια αδύναμη ήταν η αντίσταση του γερμανικού λαού στις ψευτοπατριωτικές παγίδες, όπου τον οδηγούσαν αυτοί οι ελεεινοί επαγγελματίες πατριώτες… Αυτές οι εκλογές διαφώτισαν κάπως το προλεταριάτο… το εκπαίδευσαν και το απελευθέρωσαν απ’ την αστόχαστη «συνήθεια της νίκης». Και ξύπνησαν κάποια δύναμη που μας οδηγεί στο βάθεμα του προλεταριακού κινήματος… Κάνει να προβάλει οξύ, όσον αφορά το γερμανικό εργατικό κίνημα, το ζήτημα του αντιμιλιταρισμού». Το βιβλίο κρίθηκε τόσο επικίνδυνο που ο συγγραφέας του καταδικάστηκε σε δεκαοκτάμηνη φυλάκιση. Ωστόσο, όντας φυλακισμένος, ο Λήμπκνεχτ εκλέχτηκε βουλευτής στο Πρωσικό κοινοβούλιο. Και το 1912 ακολουθεί η εκλογή του ως βουλευτή του SPD στο γερμανικό Ράιχσταγκ.

Εκεί, ο Λήμπκνεχτ θα γράψει μια από τις λαμπρότερες σελίδες του επαναστατικού κινήματος του 20ού αιώνα. Θα αντισταθεί έμπρακτα στο πολεμικό σφαγείο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου καταψηφίζοντας τις πολεμικές πιστώσεις, κόντρα στην ηγεσία του SPD που στις 4 Αυγούστου 1914 υποτάχτηκε στο κάλεσμα του γερμανικού κράτους για «εθνική ενότητα σε καιρό πολέμου». Ο Λήμπκνεχτ θα είναι ο μόνος που θα σπάσει την κομματική πειθαρχία στη δεύτερη ψηφοφορία που έγινε στις 2 του Δεκέμβρη, αλλά θα πληρώσει ακριβά αυτή του την επιλογή. Αν και βουλευτής, ο γερμανικός στρατός τον καλεί να καταταχτεί ξανά και τον στέλνει στο ανατολικό μέτωπο με την ανοχή (αν όχι την ενθάρρυνση) της ηγεσίας του SPD που προχωράει στη διαγραφή του. Επειδή αρνήθηκε να σηκώσει όπλο, η τιμωρία του ήταν να αναλάβει το πόστο του νεκροθάφτη, να ανοίγει δηλαδή τρύπες για τα πτώματα των ένστολων εργατών που αλληλοσκοτώνονταν στα χαρακώματα. Στα τέλη του 1915 η υγεία του κατέρρευσε και ο Λήμπκνεχτ επέστρεψε στα μετόπισθεν.

Η επανάσταση που σταμάτησε τον πόλεμο

Ωστόσο, η εξέλιξη του πολέμου, με τα εκατομμύρια των νεκρών, τη φτώχεια και την εξαθλίωση που προκαλούσε, σήμανε μια μαζική στροφή στις συνειδήσεις των εργατών που τον είχαν υποστηρίξει. Ο Σπάρτακος, η διεθνιστική οργάνωση που ίδρυσαν μια χούφτα επαναστάτες - μέλη του SPD το 1914 (η Λούξεμπουργκ, ο Λήμπκνεχτ, ο Μέριγκ, η Τσέτκιν, κ.α.), αν και απομονωμένη στην αρχή, αποκτούσε σταδιακά μαζική απήχηση. Την Πρωτομαγιά του 1916, ο Σπάρτακος κάλεσε αντιπολεμική διαδήλωση στο Βερολίνο, στην οποία συμμετείχαν 10.000 εργάτες. Όταν ο Λήμπκνεχτ ανέβηκε στο βήμα, κατήγγειλε το σφαγείο φωνάζοντας «Κάτω ο πόλεμος! Κάτω η κυβέρνηση!». Αμέσως η αστυνομία συνέλαβε τους ηγέτες της συγκέντρωσης και τόσο η Ρόζα όσο και ο Λήμπκνεχτ καταδικάστηκαν σε φυλάκιση. Τη μέρα της καταδίκης, 55.000 εργάτες απέργησαν σε συμπαράσταση με τον Λήμπκνεχτ. Ήταν το προμήνυμα της Γερμανικής Επανάστασης.

Ο Λήμπκνεχτ απελευθερώθηκε τελικά τον Οκτώβρη του 1918, εν μέσω μαζικών αντιπολεμικών συγκεντρώσεων κι ενός κύματος ανταρσίας στο γερμανικό στράτευμα. Όταν οι ναύτες του Κίελου στασίασαν απέναντι στις διαταγές για μια επιχείρηση-αυτοκτονία, η επανάσταση ξέσπασε και το καθεστώς κατέρρευσε. Αν και η ηγεσία του SPD έτρεξε να εκτονώσει τα πράγματα προσφερόμενη για μια αστική κυβέρνηση υπό τον Κάιζερ, οι μάζες απαιτούσαν την παραίτηση του βασιλιά. Κάτω από αυτή τη πίεση και με διαφορά λίγων ωρών από τον Λήμπκνεχτ που ανακήρυξε την «Γερμανική Σοβιετική Δημοκρατία», οι ηγέτες του SPD ανακήρυξαν στις 9 Νοέμβρη την αβασίλευτη «Γερμανική Δημοκρατία».

Όμως οι επαναστάτες της Γερμανίας ήταν πολύ λιγότερο προετοιμασμένοι από τους Ρώσους συντρόφους τους για το ξετύλιγμα της επανάστασης. Ο Λήμπκνεχτ και η Λούξεμπουργκ βάλθηκαν να χτίσουν ένα νέο επαναστατικό κόμμα κόντρα στις προδοσίες του SPD κυριολεκτικά μέσα στις φλόγες της εξέγερσης. Δεν είχαν ολοκληρωθεί ακόμη οι εργασίες του πρώτου συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας τον Δεκέμβρη του 1918, όταν ξεκίνησε η αποφασιστική σύγκρουση. Οι εργάτες και οι εξεγερμένοι στρατιώτες του Βερολίνου σύρθηκαν σε μια πρόωρη εξέγερση τον Γενάρη του 1919 που τσακίστηκε από το στρατό, την αστυνομία και τα παρακρατικά σώματα των Freicorps, υπό την επίβλεψη των σοσιαλδημοκρατών ηγετών Νόσκε, Έμπερτ και Σάιντεμαν. Στις 15 Γενάρη, ο Λήμπκνεχτ και η Λούξεμπουργκ δολοφονήθηκαν. Η Γερμανική Επανάσταση θα έμενε έτσι ακέφαλη, στερημένη από τους ικανότερους ηγέτες της με τραγικές συνέπειες για την κατάληξή της.

Ένα διεθνιστικό μανιφέστο

Η δήλωση του Λήμπκνεχτ τον Δεκέμβρη του 1914, όταν καταψήφιζε τις πολεμικές πιστώσεις στο Κοινοβούλιο, είναι ένα μανιφέστο ενάντια στον πόλεμο και τον εθνικισμό:

«Η ψήφος μου εναντίον των πολεμικών πιστώσεων που συζητούνται σήμερα είναι βασισμένη στις ακόλουθες εκτιμήσεις. Αυτός ο πόλεμος, ανεπιθύμητος για όλους τους εμπλεκόμενους λαούς, δεν ξέσπασε για την ευημερία του γερμανικού λαού ή οποιουδήποτε άλλου. Είναι ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος, ένας πόλεμος για σημαντικά εδάφη που θέλουν να εκμεταλλευτούν οι καπιταλιστές και οι χρηματιστές. Από την άποψη των εξοπλιστικών ανταγωνισμών, είναι ένας πόλεμος που προκλήθηκε από τις γερμανικές και αυστριακές φιλοπόλεμες παρατάξεις, μέσα στο σκοτάδι του μισοφεουδαρχισμού και της μυστικής διπλωματίας, για να κερδίσουν το πλεονέκτημα απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Την ίδια στιγμή, ο πόλεμος είναι μια Βοναπαρτίστικη προσπάθεια για να παρενοχλήσουν και να διασπάσουν το ολοένα και μεγαλύτερο κίνημα της εργατικής τάξης.

Η γερμανική κραυγή: «Ενάντια στον Τσαρισμό!» έχει κατασκευαστεί για την περίσταση – όπως έχουν κατασκευαστεί τα αντίστοιχα βρετανικά και γαλλικά συνθήματα – για να εκμεταλλευτούν τις ευγενέστερες τάσεις και τις επαναστατικές παραδόσεις και τα ιδανικά των λαών, ώστε να υποκινήσουν το μίσος του ενός εναντίον του άλλου.

Η Γερμανία, ο συνένοχος του Τσαρισμού, το μοντέλο της αντίδρασης μέχρι και σήμερα, δεν μπορεί στα σοβαρά να σταθεί ως ο απελευθερωτής των λαών. Η απελευθέρωση του ρωσικού και του γερμανικού λαού πρέπει να είναι έργο των ίδιων.

Ο πόλεμος δεν είναι πόλεμος για την γερμανική άμυνα. Η ιστορική του βάση και η εξέλιξή του από την αρχή κάνουν μη αποδεκτό το πρόσχημα της καπιταλιστικής κυβέρνησης ότι ο σκοπός για τον οποίο ζητάει τις πιστώσεις είναι η υπεράσπιση της πατρίδας.

Μια άμεση ειρήνη, μια ειρήνη χωρίς κατακτήσεις, αυτό είναι που πρέπει να απαιτήσουμε. Κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να υποστηριχτεί. Μόνο με το να δυναμώνουμε συντονισμένα και διαρκώς τα ρεύματα σε όλες τις εμπόλεμες χώρες που έχουν ως στόχο τους μια τέτοια ειρήνη μπορούμε να τερματίσουμε αυτό το αιματηρό σφαγείο. Μόνο μια ειρήνη βασισμένη στην διεθνή αλληλεγγύη της εργατικής τάξης και την ελευθερία όλων των λαών μπορεί να είναι μια ειρήνη που θα διαρκέσει. Συνεπώς, είναι το καθήκον των προλετάριων όλων των χωρών να συνεχίσουν κατά τη διάρκεια του πολέμου την κοινή σοσιαλιστική προσπάθεια υπέρ της ειρήνης.

Υποστηρίζω τις πιστώσεις για την ανακούφιση [από τις συνέπειες του πολέμου] με αυτή την επιφύλαξη: ψηφίζω πρόθυμα για ο,τιδήποτε μπορεί να ανακουφίσει τη σκληρή μοίρα των αδελφών μας στο πεδίο της μάχης, όπως και των πληγωμένων και των αρρώστων, για τους οποίους νιώθω την βαθύτερη συμπόνια. Αλλά, σε ένδειξη διαμαρτυρίας εναντίον του πολέμου, εναντίον όσων είναι υπεύθυνοι γι’ αυτόν και όσων τον προκάλεσαν, εναντίον όσων τον διευθύνουν, εναντίον των καπιταλιστικών σκοπών για τους οποίους χρησιμοποιείται, εναντίον των σχεδίων για προσαρτήσεις, εναντίον της παραβίασης της ουδετερότητας του Βελγίου και του Λουξεμβούργου, εναντίον της απεριόριστης ισχύος του στρατιωτικού νόμου, εναντίον της απόλυτης εγκατάλειψης των κοινωνικών και πολιτικών καθηκόντων για την οποία η Κυβέρνηση και οι κυρίαρχες τάξεις είναι ένοχες, ψηφίζω ενάντια στις ζητούμενες πολεμικές πιστώσεις».

Η μοναχική φωνή του Λήμπκνεχτ το 1914 έγινε κραυγή εκατομμυρίων εργατριών και εργατών που το 1918 σταμάτησε το μακελειό. Οι ιδέες του εξακολουθούν να συντροφεύουν όσους μέχρι σήμερα παλεύουν ενάντια στον πόλεμο και το σύστημα που τον γεννάει.

Κατάντια

Οι Απόστολος Δοξιάδης, Τάκης Θεοδωρόπουλος και Πέτρος Μάρκαρης κατακεραυνώνουν τους ακτιβιστές που διέκοψαν θεατρικές παραστάσεις, ειδικά στην περίπτωση της Νέας Σκηνής του Εθνικού Θεατρου.
Η κατάντια υπάρχει εδώ:
http://digital.tanea.gr/ClipForm.aspx?nid=11036105
Αλλά ο Δοξιάδης έχει ήδη γράψει βιβλίο με τον τίτλο "Τα τρία ανθρωπάκια".
Γιατί επανέρχεται?

Στρατόπεδα

Όχι πως θεωρώ ότι χρειάζεται, αλλά μιας και έπεσαν στην αντίληψή μου μαζεμένα, παραθέτω την προηγούμενη βδομάδα της δικηγορικής εργασίας του Αλέξη Κούγια.

Εκτός από την υπεράσπιση των δολοφόνων του μαθητή, ο Κούγιας είχε να παραστεί ως συνήγορος αστυνομικού που κατηγορείται για βασανιστήρια με ηλεκτροσόκ σε βάρος ενός 17χρονου ανήλικου κι ενός 20χρονου στρατιώτη. Η ενημέρωση, μαζί με ενδιαφέρουσες νομικές πληροφορίες, από το Παρατηρητήριο του Ελσίνκι είναι εδώ:
http://cm.greekhelsinki.gr/uploads/2008_files/ghm1092_diki_mod_electroshock_greek.doc

Την προηγούμενη Πέμπτη, άγνωστοι έσπασαν το γραφείο του Αλέξη Κούγια. Τα ΜΜΕ μετέδωσαν πως ο Κούγιας ήταν στο δρόμο από τα Τρίκαλα προς την Αθήνα, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων. Αυτό που δεν μεταδόθηκε ήταν η υπόθεση: ο Κούγιας παρέστη σε δίκη στο Μικτό Ορκωτό Τρικάλων όπου υπερασπιζόταν τον έναν από τους τρεις "ημεδαπούς", που σκότωσαν στο ξύλο έναν Αλβανό μετανάστη (ο άλλος συνήγορος ήταν ο Κεχαγιόγλου του παραδικαστικού κυκλώματος). Τα κατάφεραν αρκετά καλά, μετατρέποντας την ανθρωποκτονία σε βαριά σωματική βλάβη για τους 2 (ο τρίτος αθωώθηκε), εκτιμώ πως οι δολοφόνοι θα είναι έξω σε ενάμιση χρόνο. Η είδηση είναι εδώ:
http://www.trikaland.gr/eidiseis/topika/katheirksi-7-eton-stous-dio-boliotes-20081212.html

Γυρνώντας από τα Τρίκαλα, έγραψε μια δήλωση για το σπάσιμο των γραφείων του. Η ανακοίνωση υπάρχει εδώ:
http://www.cosmo.gr/News/Hellas/223945.html

Ταραγμένος καθώς ήταν, δεν παρέστη στο δικαστήριο της επόμενης μέρας, στην Ευελπίδων. Ήταν το εφετείο για την υπόθεση του αστυνομικού Ανδράσκελα (αναγνωρισμένου ως μέλους της Χρυσής Αυγής από άλλη επίθεση) που επιτέθηκε στις 30 Ιούνη 2000 σε μέλη του ΣΕΚ κατά τη διάρκεια αντιρατσιστικής εξόρμησης στην πλατεία Κυψέλης. Ο Ανδράσκελας έχει καταδικαστεί πρωτόδικα για επικίνδυνη σωματική βλάβη χωρίς ελαφρυντικά και κυνηγάει να καθαρίσει το ποινικό του μητρώο. Εξακολουθεί να δουλεύει ως αστυνομικός (έφαγε μια σύντομη υπηρεσιακή κατσάδα). Το δικαστήριο αναβλήθηκε λόγω απουσίας του συνηγόρου του Ανδράσκελα Αλέξη Κούγια.

Από διαβολική σύμπτωση, αυτές τις μέρες κλείνει ένας χρόνος από την επίθεση στά γραφεία του Ομίλου Φίλων της Ελληνικής Αστυνομίας. Ο δικηγόρος του πιστολέρο προέδρου του Ομίλου Αλέξης Κούγιας (οι λεπτομέρειες εδώ: http://www.avgi.gr/NavigateActiongo.action?articleID=424407 ) ανέβαλε την προηγούμενη βδομάδα τη δίκη σε βάρος των δύο δραστών της επίθεσης.

Στο στρατόπεδο (και όχι μόνο), τον εκάστοτε δικηγόρο μιας σειράς, μιας διμοιρίας, ενός θαλάμου, συνηθίζεται να τον φωνάζουν "Κούγια". Δεν μπορούσα να αποφύγω το παρατσούκλι, γι' αυτό και προτίμησα αναγκαστικά το "Δάγκας". Ήταν μια σωστή επιλογή.

Η ομορφιά μιας κοινωνικής έκρηξης δεν βρίσκεται απλώς στο ξέσπασμα του μαζικού κινήματος που διαλύει την ψευδή (και από παντού καλλιεργούμενη) εικόνα της κοινωνικής παθητικότητας. Βρίσκεται και στην αμφισβήτηση της κάθε λογής φόρμας. Για παράδειγμα, οι νομικές φόρμες μπορούν να είναι κυρίαρχες όταν οι κοινωνικές συνθήκες είναι "κανονικές". Ο καθένας δικαιούται να έχει έναν δικηγόρο, ακόμα κι αν είναι ο χειρότερος εγκληματίας. Αυτό είναι μια δήλωση "κανονικότητας". Η κοινωνική εξέγερση συνεπάγεται τη διάρρηξη της φόρμας υπέρ του περιεχομένου και τη διάχυση μιας μαζικής, πολιτικής οξυδέρκειας (σε αντίθεση με την "κανονικότητα" που συνεπάγεται την άμβλυνσή της). Στην περίπτωσή μας, το ζήτημα δεν είναι το ποιός θα είναι συνήγορος του κατηγορούμενου δολοφόνου του 15χρονου, αλλά το ποιό στρατόπεδο επιλέγεις, το με ποιόν είσαι. Είναι ευτύχημα ότι η πλειοψηφία μπορεί να σκέφτεται έτσι, είναι ευτύχημα ότι η πλειοψηφία δεν καταδικάζει το σπάσιμο του γραφείου του Κούγια από τη σκοπιά της νομικής επιστήμης, του "Διαφωτισμού", της "καταδίκης της βίας", "απ' όπου κι αν προέρχεται"...

Ο Κούγιας έχει διαλέξει πλευρά. Είμαι σίγουρος πως οταν θα γραφεί η ιστορία της εξέγερσης που ανέτρεψε τη Νέα Δημοκρατία, δεν θα βρεθεί γι' αυτόν χώρος ούτε καν για μια υποσημείωση. Αν αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε σήμερα μαζί του, είναι για να μην κάνει η δική μας πλευρά τα λάθη που αδίστακτα οι αντίπαλοι μας ούτε καν τα διανοούνται.

Αλέξης Μιχάλης Κάρλο ένας από μας

Η φυλακή

"Σ' ένα άρθρο του Μάριο Μπονφαντίνι, «Η Τέχνη του Κάρολο Μπίνι», στην «Φορολογική Ιταλία» της 22ης Μάη 1932, αναφέρονται αυτοί οι δύο στίχοι (ή κάπως έτσι): «Η φυλακή είναι μια λίμα τόσο λεπτή – που, οξύνοντας τη σκέψη, τής προσδίνει ένα στυλ». Ποιός το έχει γράψει αυτό; Ο ίδιος ο Μπίνι; Άλλα έχει μείνει πραγματικά ο Μπίνι σε φυλακή; (Ίσως όχι πολύ). Η φυλακή είναι μια λίμα τόσο λεπτή που καταστρέφει πλήρως τη σκέψη ή κάνει ό,τι κι εκείνος ο αρχιεργάτης στον οποίον είχε παραδοθεί ένας ωραίος κορμός από ξύλο ξηραμένης ελιάς για να κάνει ένα άγαλμα του Αγίου Πέτρου, και κόβει εδώ, κόβει εκεί, διορθώνει, σχεδιάζει, και τελειώνει έχοντας φτιάξει μια λαβή για σουβλί".

[Αντόνιο Γκράμσι, Παρελθόν και Παρόν, Στοχαστής, Αθήνα 2005, σελ. 68.]

http://kratoumenoi.wordpress.com/2008/11/12/kalesma/

Ταξίδι στην άκρη της νύχτας (1)

«Ναι, πέρα για πέρα άνανδρος Λόλα, τον αρνούμαι τον πόλεμο με ό,τι έχει μέσα… Δεν τον θρηνώ εγώ… Δεν παραιτούμαι εγώ… Δεν τον μοιρολογάω… Τον αρνούμαι καθαρά και ξάστερα, κι όλους μαζί τους λεβέντες που περιέχει, δεν θέλω να ‘χω τίποτα να κάνω μαζί τους, μαζί του. Δεν πα να ‘ναι εννιακόσια ογδόντα πέντε εκατομμύρια του λόγου τους κι εγώ μονάχα ένας, αυτοί έχουν άδικο, Λόλα, κι εγώ έχω δίκιο, γιατί μόνο εγώ ξέρω τι θέλω: δεν θέλω πια να πεθάνω». (σ. 84)

«Κανόνια! Άνδρες! Πυρομαχικά!», να τι απαιτούσαν δίχως ποτέ να μοιάζουν αποκαμωμένοι οι πατριώτες. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ πια να κοιμηθούμε, καταπώς φαινόταν, όσο το φτωχό Βέλγιο και η αθώα μικρή Αλσατία δεν θα γλιτώναν απ’ τον γερμανικό ζυγό. Ήταν μια εμμονή που εμπόδιζε, μας διαβεβαίωναν, τους καλύτερους από μας ν’ ανασάνουν, να φάνε, να ζευγαρώσουν. Δεν φαινόταν παρ’ όλα αυτά να εμποδίζει τους επιζώντες να κάνουν χρυσές δουλειές. Το ηθικό ήταν ακμαίο στα μετόπισθεν, αυτό να λέγεται. (σ.105)

«Ως εδώ ωστόσο, τα κλεφτρόνια διατηρούσαν στη Δημοκρατία μας το πλεονέκτημα να τους αφαιρείται η τιμή να φέρουν τα πατριωτικά όπλα. Από αύριο όμως, αυτή η κατάσταση θα αλλάξει, από αύριο, ο κλέφτης εγώ θα ξαναπάρω τη θέση μου στο στρατό… Δόθηκε διαταγή…[…] Άρχισε να δέχεται κάθε θυσία, απ’ όπου κι αν προέρχεται, όλα τα κρέατα, η Πατρίς… Έγινε απείρως ελαστική στην επιλογή των μαρτύρων της η Πατρίς. Τώρα δεν υπάρχουν στρατιώτες ανάξιοι να φέρουν όπλα και κυρίως να πεθάνουν υπό τα όπλα και διά των όπλων… Θα με κάνουν, ιδού το τελευταίο ανακοινωθέν, ήρωα εμένα!... Πρέπει να ‘ναι άκρως επιτακτική η φρενίτιδα των σφαγών για ν’ αρχίζουν να συγχωρούν την κλοπή μιας κονσέρβας! Τι λέω; Να την ξεχνούν! Είναι ασφαλώς σύνηθες να θαυμάζουμε κάθε μέρα αρχικλεφταράδες, τη χλιδή των οποίων προσκυνούν οι πάντες, μαζί κι εμείς, που η ύπαρξή τους, ωστόσο, αποδεικνύεται, αν την καλοεξετάσεις, έγκλημα διαρκείας που καθημερινά ανανεώνεται, πλην όμως αυτοί οι άνθρωποι απολαμβάνουν δόξα, τιμές και εξουσία, τα κακουργήματά τους έχουν θεσπιστεί διά νόμου, ενώ όσο μακριά κι αν ανατρέξουμε στην ιστορία – και ξέρεις ότι με πληρώνουν για να τη γνωρίζω – όλα δείχνουν πως μια ανώδυνη μικροκλοπή, και κυρίως ευτελών τροφίμων, σαν το ξεροκόμματο, το σαλάμι ή το τυρί, επισύρει ανελλιπώς στον δράστη το δημόσιο όνειδος, την κατηγορηματική απόρριψη της κοινότητας, τις έσχατες ποινές, την αυτόματη ατίμωση και την ανεξιλέωτη καταισχύνη, κι αυτό για δύο λόγους, πρώτον, γιατί ο δράστης τέτοιων κακουργημάτων είναι κατά κανόνα φτωχός, κι αυτή η κατάσταση υποδηλώνει από μόνη της μια κεφαλαιώδη ατιμία, και δεύτερον γιατί η πράξη του εμπεριέχει ένα είδος σιωπηρής μομφής προς την κοινότητα. Η κλοπή του φτωχού γίνεται μια δόλια ατομική επανόρθωση, με καταλαβαίνεις;… Που πάμε; Κι έτσι η πάταξη των μικροκλοπών εφαρμόζεται, σημείωσε, απανταχού της γης, με άκρα δριμύτητα όχι μόνο ως μέσον κοινωνικής άμυνας, αλλά επιπροσθέτως και κυρίως ως αυστηρή σύσταση προς άπαντες τους δυστυχείς να μένουν στη θέση τους και στην κάστα τους, φρόνιμοι, χαρωπά καταδικασμένοι να ψοφάνε ανά τους αιώνας και επ’ άπειρον από πείνα και μιζέρια…[…] Να λιπαίνει τα χωράφια του άγνωστου αγρότη, αυτό είναι το αληθινό μέλλον του αληθινού στρατιώτη! […] Κι αν υπάρχουν κει μέσα τίποτα λέρες που αρνούνται να καταλάβουν τα υψηλά αυτά πράγματα, δεν έχουν παρά να πάνε να θαφτούν αμέσως μαζί με τους άλλους, όχι όμως απολύτως μαζί, αλλά στην άλλη άκρη του νεκροταφείου, υπό το ατιμωτικό επιτύμβιο των άνανδρων άνευ ιδανικών, γιατί θα ‘χουν χάσει οι αχρείοι αυτοί, το υπέροχο δικαίωμα σε μια ακρούλα σκιάς του δημοπρατημένου δημοτικού μνημείου, του ανεγερθέντος προς τιμήν των καθωσπρέπει νεκρών στην κεντρική αλέα, και θα ‘χουν επίσης χάσει το δικαίωμα να περισυλλέξουν κάτι από τον αντίλαλο του υπουργού που θα ‘ρθει πάλι τούτη την Κυριακή να κατουρήσει στου νομάρχη και να σκιρτήσει στεντορείως πάνω από τους τάφους μετά το γεύμα…». (σ. 85-90)

[Τα αποσπάσματα από το βιβλίο: Σελίν, Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2008 – μετάφραση: Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου].

Ομπάμα

Ο Ομπάμα θα κόψει σήμερα το νήμα.

Όχι απλά γιατί το λένε οι εθνικές δημοσκοπήσεις, όχι απλά γιατί φαίνεται πως πέφτουν τα "απόρθητα κάστρα" των ρεπουμπλικάνων. Αλλά γιατί, όπως το είπε η παλιά καραβάνα του αμερικάνικου πολιτικού συστήματος - ο Κλίντον -, είναι δύσκολο να χάσεις όταν βρίσκεσαι στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Και ο Ομπάμα βρέθηκε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.

Όχι πως δεν έκανε προσπάθειες να χύσει την καρδάρα με το γάλα και να κλωτσήσει την ευκαιρία. Η εξασφάλιση της υποψηφιότητας του Δημοκρατικού Κόμματος σήμανε στροφή δεξιά για τους εγκεφάλους πίσω από την εκστρατεία Ομπάμα, από τη θανατική ποινή μέχρι τις εκτρώσεις, τον πόλεμο και τόσα άλλα. Η επιλογή του Μπάιντεν ως αντιπροέδρου για να "καλύψει τις ελλείψεις" του στα διεθνή θέματα (έστω κι αν ήταν ακριβώς αυτές οι "ελλείψεις" που εξασφάλισαν στον Ομπάμα το χρίσμα) θόλωσε το στίγμα της υποψηφιότητας της "αλλαγής" και της μετωπικής σύγκρουσης με το "κατεστημένο" της Ουάσιγκτον. Από την άλλη, η επιλογή της Πέιλιν από τον Μακέιν προς στιγμή ανέτρεψε το σκηνικό: η υποψηφιότητα Ομπάμα επέλεγε να γίνει συμβατική την ίδια στιγμή που ο Μακέην αγκάλιαζε τη ρητορική και την πρακτική της αλλαγής. Η "συμβατική σοφία" που απαιτεί από τον Δημοκρατικό υποψήφιο να στρίψει ριζικά προς τα δεξιά μετά την εξασφάλιση του χρίσματος ήταν σ' αυτές τις εκλογές συνταγή καταστροφής.

Όμως η έκρηξη της οικονομικής κρίσης έσωσε την υποψηφιότητα Ομπάμα. Θύμισε στο εκλογικό σώμα τα τραγικά αποτελέσματα της πολιτικής Μπους όχι μόνο στο Ιράκ και το μέτωπο του πολέμου, αλλά και πίσω στο σπίτι. Ωστόσο, οι πολιτικές συνισταμένες που καθόρισαν το αποτέλεσμα ήταν εκεί πριν από την "τηλεοπτική" έκρηξη της κρίσης. Ένα ορατό κομμάτι συμβατικών Δημοκρατικών κόντραρε ανοιχτά την επιλογή της δεξιάς στροφής του Ομπάμα μετά το χρίσμα, γεγονός πρωτοφανές για αμερικάνικη εκλογική αναμέτρηση και ενδεικτικό των ανέμων που φυσάνε στην αμερικάνικη κοινωνία. Και από την άλλη, η Πέιλιν και ο Μακέην προσπάθησαν να ξεσηκώσουν την "σιωπηλή",
"συντηρητική πλειοψηφία" της Αμερικής ενάντια στην "εξτρεμιστική" υποψηφιότητα Ομπάμα. Αλλά η δεξαμενή αυτή ήταν πλέον συρρικνωμένη και προπάντων κουρασμένη, επηρεασμένη και αυτή από την ήττα του Μπους σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι μόνο ότι η πόλη πήρε κεφάλι από το χωριό. Είναι και στο χωριό που ήρθανε τα πάνω κάτω.

Και τώρα;

Τώρα όλα είναι ανοιχτά.

Και δεν εννοώ με αυτό οποιαδήποτε ελπίδα για την προεδρία Ομπάμα. Δεν πάει να χτυπιέται ο Φαναράς εναντίον του Τσόμσκυ και των "παλιομοδίτικων" απόψεών του, το πολιτικό σύστημα στην Αμερική είναι δομημένο έτσι ώστε να δημιουργεί αδιέξοδο σε οποιονδήποτε θα επιθυμούσε ακόμα και καλοπροαίρετα να βάλει στο παιχνίδι τους από κάτω. Η Ουάσιγκτον είναι παιχνίδι μόνο για πλούσιους. Και οι Δημοκρατικοί έχουν δείξει πως είναι ικανοί να ξεπουλάνε ξετσίπωτα και τις μετριοπαθέστερες υποσχέσεις.

Είναι όμως όλα ανοιχτά για άλλους λόγους. Ο Ομπάμα θα πρέπει να αναμετρηθεί με το χάος που αφήνουν πίσω τους οι νεοσυντηρητικοί. Καταρχήν με το Ιράκ. Μπορεί ο Ομπάμα να κέρδισε τον Μακέην με την οικονομία, αλλά κέρδισε την Κλίντον με το Ιράκ. Και αυτό θα είναι ένα καυτό και δύσκολο πρόβλημα. Το ομαλό σενάριο θα ήθελε τον Ομπάμα να φύγει με κάποιον τρόπο από το Ιράκ (χωρίς φυσικά να εγκαταλείπει την πρόθεση του ελέγχου της χώρας και της Μέσης Ανατολής) και να κατευνάσει τις βλέψεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού κλιμακώνοντας την ένταση με το Ιράν.

Όμως, τα ψωμιά του φιλελεύθερου ιμπεριαλισμού μπορεί να είναι και μετρημένα. Δεν έχει κλείσει τρίμηνο από τότε που η Ρωσία επανεμφανίστηκε στην παγκόσμια σκηνή. Η αντιμετώπιση της Ρωσίας μπορεί και να σημάνει την απαρχή μιας προσέγγισης με το Ιράν και την Κίνα εκ μέρους των ΗΠΑ και την εκπόνηση μιας νέας στρατηγικής για την αμερικάνικη ηγεμονία. Το πώς θα διαμορφωθούν οι συμμαχίες στη νέα περίοδο είναι πράγμα ορθάνοιχτο. Διαφορετικές συμμαχίες στο εξωτερικό θα δίνουν και διαφορετικές δυνατότητες πολιτικής ρητορικής στο εσωτερικό. Όσοι περιμένουν ένα έργο με καθαρή πλοκή (έναν γρήγορο πόλεμο, ή καθόλου πόλεμο!), μπορεί να διαψευστούν.

Και το πράγμα γίνεται ακόμα πιο ανοιχτό με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης. Ο Ομπάμα δεν έχει καμία διάθεση να ξεφύγει από την πεπατημένη των προηγούμενων κυβερνήσεων. Αλλά, το ερώτημα είναι πως πια δεν υπάρχει αυτή η πεπατημένη. Η σωτηρία του καπιταλιστικού συστήματος και της αγοράς θα απαιτήσει ένα σωστό μίγμα κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο Πόλσον και ο Μπράουν μπορεί να έχουν ίδιες στοχεύσεις, αλλά τα σχέδια τους διαφέρουν σημαντικά στο μέγεθος και την έκταση της κρατικής εμπλοκής. Και το βάθεμα της κρίσης θα πληθύνει τα σενάρια, με ορατό το ενδεχόμενο να τα ριζοσπαστικοποιήσει. Και πάλι οι επιλογές που θα κάνει ο Ομπάμα αφήνουν ανοιχτές τις δυνατότητες πολιτικών συμμαχιών, ρητορικής, προβολής κλπ.

Παίζει ρόλο λοιπόν η πολιτική. Χτες, η Αμερική είχε έναν πρόεδρο που ξεκίνησε βάρβαρους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, και με τους ευρωπαίους ηγέτες να σέρνονται πίσω από τις επιλογές αυτές, να σιωπούν ή στην καλύτερη περίπτωση να ανατρέπονται.

Αύριο, η Αμερική θα έχει έναν πρόεδρο που ψήφισε και διαδήλωσε ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ, ενώ ο Σαρκοζύ, ο Μπερλουσκόνι, ο Μπράουν και η Μέρκελ ψήφισαν ναι στις κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες των χωρών τους.

Ο Γκρίνσπαν δήλωσε πως μετά από 40 χρόνια πίστης στην ελεύθερη αγορά, κατάλαβε πως έκανε λάθος. Οι δηλώσεις μετανοίας δεν ανήκουν πια στους "πρώην" της Αριστεράς. Και η νίκη του Ομπάμα θα προκαλέσει κι άλλες, ακόμα περισσότερες τέτοιες δηλώσεις.

Οι άνεμοι φυσάνε πια αλλιώς.